Amerika’yı Kolomb’tan Önce Keşfeden Müslüman Kaşif: Zheng He
Daha ilkokul sıralarındayken, bizlere denizlerin, okyanusların hatta kıtaların kaşiflerini anlattıklarını hatırlıyorum da, hangi isimleri görmüştük sahi? Marco Polo ve onun Çin’deki maceralarını mı, Vasco de Gama’nın Ümit Burnu’ndan geçerek Hindistan’a ulaşmasını mı yoksa Kristof Kolomb ve Amerika’yı keşfetme hikayesini mi? Hepimiz bu batılı kaşiflerin tarih perdesindeki yerini ve önemini çok iyi biliyorken, İslam coğrafyasının ünlü seyyahları İbn Battuta, İbn Fadlan, İmparator 2. Ebu Bekir, İbn Cübeyr ya da Piri Reis gibi isimlerin kaçının hikayesini biliyoruz?
Tarihe baktığımızda uzmanlaştığı her alanda izini bırakan birçok müslüman isimle karşılaşıyoruz. Bu isimlerin yaptığı işlere günümüzde hala hayranlıkla bakıyoruz. Gelin bu yazıda sizlerle seyahatleriyle İslamiyet’in yayılmasına katkı sağlayan, Amerika’yı Kolomb’tan önce keşfeden ünlü seyyah Zheng He’nin yaşamını beraber keşfe çıkalım.
Zheng HE Kimdir?
14. yüzyılda Çin’in Yunnan Eyaletinde doğan Hui, Çin’de Müslüman etnik bir grup, kökenli Zheng He’nin asıl adı Ma He’ymiş (Ma Çin’de Muhammed’in kısaltılması olarak kullanılıyor). Ma He Müslüman olarak yetişmiş ve daha çok küçük yaşlardayken hafız olmuş. Hacca giden dedesi ve babasının seyahat anılarını dinleyerek büyümesi onun dış dünyaya olan merakını arttırmış. Hem Arapça hem Çince konuşan bir ailede büyüdüğünden iki dili de çok iyi konuşuyormuş. Çin’in batısındaki ülkelerine küçük yaşlarda merak salan Ma He onların dillerini, dinlerini, geleneklerini, tarihini ve coğrafyasını öğrenmiş.
10 yaşındayken Yunnan, Ming Hanedanlığı tarafından işgal edilmiş ve Ma He tutsak olarak alınmış. Nanjing’e yani askeri eğitimini aldığı yere ardından da Pekin’e, Yan Prensi ve Ming Hanedanlığı’nın kurucu imparatorunun oğlu Zhu Di’ye hizmet etmek için götürmüşler. Yetenekleri, sadakati, dürüstlüğü sayesinde, genç prensin en iyi arkadaşı ve kişisel koruması olmuş. 4 yılın sonunda Çin’deki en güçlü komutan unvanını almış. Prens Zhu Di, imparator olduğunda, kendisini destekleyen tüm memurları ve yetkilileri ödüllendirmeye karar vermiş ve böylece Ma He’ye yeni unvanını vermiş: Zheng. O andan itibaren, Ma He, “Zheng He” olmuş.
Zhu Di ile yaptığı siyasi tartışmalar, üstlendiği askeri deneyimler, akil insanlarla olan ilişkileri, tüccarlarla yaptığı ticaret ve çocukluğunda geliştirdiği tüm yetenekler onun için yeni kapılar ve ufuklar açmış : dünyayı keşfe çıkmak. İmparator onu batıya doğru uzanan yolculuklar için ideal bir komutan olarak görmüş ve böylece Çin’in en büyük deniz kaşifi unvanını almış. Amiral Zheng He olarak tanınmaya başlamış. Zheng bir kaşif olarak görevini yapmadan önce mevcut deniz haritaları, doğu ve batı takvimleri, astronomi, coğrafya, deniz bilimleri, pilotluk, gemi yapımı ve onarımı hakkında detaylı çalışmalar yapmış.
Zheng He’nin 7 Önemli Yolculuğu
1405’ten 1433’e kadar, Zheng He, 7 adet büyük deniz gezisi gerçekleştirmiş. Büyük okyanuslardan ve denizlerden birkaç kez geçmiş. Güney Çin Denizi’nden yola çıkıp Hint Okyanusu, Basra Körfezi ve Kızıldeniz’den geçerek Afrika‘nın doğu sahiline ulaşmış. 30’dan fazla Asya ve Afrika ülkesini ziyaret etmiş ve oralarda onların kültürleri ve inançları hakkında çok şey öğrenmiş. Hatta keşiflerinden birini hac ibadetiyle tamamladığı da söyleniyor.
Zheng He’nin komutanlığını yaptığı ilk filosunda denizciler, katipler, tercümanlar, askerler, esnaflar, doktorlar ve meteorologlar dahil 317 gemide 27.870 insan varmış. Bu filo Vietnam, Sri Lanka, Filipinler, Java ve Sumatra’ya gitmiş.
Zheng’in en görkemli ve önemli yolculuğu, 4. yolculuğu olan Arabistan‘a (Hormuz, Aden ve Kızıldeniz aracılığıyla) 30.000 kişiyle gerçekleşmiş. Arabistan’a seyahatinden sonra Afrika’nın doğu kıyılarına gitmiş. 1433’teki 7. ve son seyahatinde (60 yaşına geldiğinde) Zheng, Basra Körfezi, Kızıldeniz ve Afrika’yı tekrar ziyaret etmiş, dönüş yolunda da Hindistan’da vefat etmiş.
Zheng’in seyahatlerinden birinde Amerika ve Avustralya’yı Kolomb’tan önce keşfettiği de kanıtlanmış. Afrika’nın doğu sahiline ulaştığı ve Marco Polo’dan önce Ümit Burnu’ndan Cape Verde Adaları’na yelken açtığı da biliniyor.
Seyahat ve Davet
Tüm bu keşifler dünyaya Çin ekonomik ve politik bir süper güç olduğu mesajını vermiş ancak Zheng, seyahatleriyle buna çok önemli ve güzel bir şey eklemiş : insanları İslam’a davet etmek. Zheng He, seyahat ettiği her yerde Müslüman danışmanlarıyla beraber insanları İslam’ı kucaklamaya davet etmiş. İslam’ın Güneydoğu Asya’da hızla yayılmasını kolaylaştırmak için Zheng, Palembang, Java, Malay Yarımadası ve Filipinler’de Çin Müslüman toplulukları kurmuş. Görevleri cami inşa etmek ve bölgedeki Müslüman toplumun ihtiyaç duyacağı diğer sosyal hizmetleri sağlamakmış.
Vefatının ardından Güneydoğu Asya’daki Çinli Müslümanlar Zheng He’nin çalışmalarına farklı şekillerde devam etmişler. Bu, Güneydoğu Asya’da daha fazla insanın İslam’la şereflenmesini sağlamış. Endonezya, Malezya, Filipinler ve Güneydoğu Asya bölgesinde büyüyen Müslüman topluluğu güçlendirmiş.
Çin’in en büyük denizcilik araştırmacısı Zheng He, yalnızca Çin tarihinin gururu değil, aynı zamanda İslam medeniyetimizin tarihinde de eşsiz bir kahraman. İslam toplumunda şimdiye kadar gelmiş ve geçmiş arkasında böyle güzellikler bırakan insanlardan eylesin rabbimiz bizi.
