Çocuk Gelişiminde Anne-Baba Tutumları: Mükemmeliyetçi Tutum

Mükemmel, Arapça kökenli, “kemale ermiş, eksiksiz, belli bir olgunluğa erişmiş” anlamlarına gelen bir kelimedir. Bu tanımın yanı sıra, planların eyleme geçmesinde iyinin düşmanıdır. Bazı insanlar yaptıkları işin en iyisini yapabilmek için en mükemmel zamanı beklerler. Beklenen zamanı elde edene kadar iyi yapma gücü ve işe duyulan heves zayıflar. Bu davranışa sahip insanların yetiştirdikleri çocuklar üzerindeki mükemmeliyetçi tutumun etkilerinden bahsedeceğiz.

Mükemmeliyetçi Tutum Nedir?

Mükemmeliyetçi anne-baba her şeyin en iyisini çocuğundan bekler. Kendi gerçekleştiremediği yaşantıları çocuklarının gerçekleştirmesini ister. Mükemmeliyetçi anne babanın çocuğu sınıfın ve hatta okulun en iyisi olmalıdır.Ayrıca çok iyi resim yapmalı,şarkı söylemeli,iyi konuşmalı,lider olmalı, iyi yüzmeli, koşmalı herkesin parmakla göstereceği örnek davranışlar sergileyen çocuk olmalıdır. Çocuk tüm bunları yaparken anne ve babasının mükemmel olma arzusunu karşılıyor olabilir ancak kendi çocukluğunu, isteklerini bastırdığı/ ertelediği aşikardır.

Mükemmeliyetçi Tutum Sergileyen Ailelerde Görülen Davranışlar Nelerdir?

Mükemmeliyetçi anne babalar öncelikle kendileri mükemmel olmaya çalışırlar. Çocuklarını en iyi şekilde yetiştirebilmek için ellerinden geleni yapar, her türlü fedakarlığı göze alırlar. Kendi çocukluk dönemlerinde gerçekleştiremediklerini çocuklarının gerçekleştirebilmesi için uğraşırlar. Bu davranışlarının sonucunda da benzer davranışları çocuklarından beklemeye başlarlar. “Mükemmel bir çocuk olmalarını” yani yaptıkları her şeyi en iyi şekilde, birincilikle yapmalarını, hep dört dörtlük olmalarını isterler.

Çocuklarına özel eğitimler aldırır, kurslardan kurslara taşırlar. İkincilik veya 7 8 gibi notlar hiçbir zaman kabul görmez ve hoşgörüyle karşılanmaz. Mükemmeliyetçi anne babalar için, başarılı olmak normal ve olması gereken bir durumdur, bu nedenle takdir edilmesi gerekmez, başarısızlık ise asla affedilemeyecek, şiddetle eleştirilecek bir durumdur. Dersleri çok iyi olan çocuklarına bir “aferin” demeyi çok gören bu kişiler, notlarda bir kere bile düşme olduğunda ciddi bir telaş, kaygı ve öfke yaşarlar.

Mükemmeliyetçi anne babalar, çocuklarına hata yapma hakkı tanımazlar. Hata yapmak affedilmez bir durumdur. Hata yapan, başarısız olan çocuk, ailesinin sevgisini, onayını kaybedeceğini düşünür. Bu tür aileler için tüm yaşam, performans ve başarı odaklıdır. Sonuçlar iyi değilse başarısız olunduğu anlamına gelir ve başarısız olmak yaşamın bittiği, her şeyin sona erdiği noktadır. Çocuklarını da bu düşünce yapısına uygun biçimde yetiştirirler. Çocuklarına başarı için arkadaşlardan, sosyal yaşamdan ve hatta ilkelerinden bile vazgeçilebileceği düşüncesini aşılarlar. Çok katı kuralları vardır, kurallara uyulmaması durumunda çocuklar sert cezalarla karşılaşabilir, bazı durumlarda şiddet bile görebilirler. Aynı zamanda da çok temiz, titiz ve düzenli kişiler olup çocuklarından da aynı şekilde davranmalarını beklerler. Dışarıda oyun oynayıp üstlerini kirletmeleri, yere bir şey dökmeleri, odalarını dağıtmaları büyük bir olay haline gelebilir.

Mükemmeliyetçi Tutum Sergileyen Ailelerin Çocuklarında Görülen Davranışlar Nelerdir?

Mükemmeliyetçi ailelerin çocukları, aşırı engellenmiş çocuklardır. Bu tip anne babaların çocukları, utangaç, içe dönük ve yalnızlık çeken çocuklar olarak tanımlanabilirler. Çocuklar reddedilme ve sevgiyi kaybetme korkuları yaşarlar. Bu sebeple uslu çocuk olup saldırgan davranışlarını bastırabilirler. Bu nedenle, çocuklarda aşırı ağlamalar, korkular, yemek problemleri, tırnak yeme, aşırı uyuma, düzensiz uyku, uykuya geç dalma gibi uyku sorunları gözlenebilir. Bu çocuklar tik geliştirmeye yatkındır.

Çocuk  daima bir çatışma içindedir. Kendi doğal iç güdüleri ve ağır kurallar arasında sıkışıp kalmıştır.Sürekli sevgi ve nefret karışımı duyguları aynı anda yaşar. Her işte en iyisi ve en üstünü olmak ister. Fakat her işte istediği seviyeyi yakalayamayınca hayal kırıklığına uğrar. Çocukta aşağılık duygusu gelişir. “Bu durumu aileme nasıl açıklarım?” düşüncesi çocuğu hiç rahata bırakmaz.

Mükemmeliyetçi Tutumu İyileşmek için Neler Yapılabilir?

Anne ve baba başarılarında çocuğa övgüde bulunmaktan çekinmemelidir. Çocuğun gösterdiği çaba takdir edilebilir. Önemsendiği davranışlarla ve sözlerle ifade edilebilir. Her şeyi kontrol altına alma düşüncesinden çıkılmalı, çocuğa sadece başarısız olduğunda ilgi gösterilmemelidir. Çocuğun kişilik oluşumundaki arayışında yardımcı olunmalıdır. İletişim kanallarını açık tutarak ona karşı duyulan sevgi ifade edilebilir. Güven duygusunun gelişmesi için ona duyulan güven belirtilebilir hatta sözle ifade edilebilir. Her şeyi en iyi şekilde yapamasa da, en iyi olduğu konuda ilerlemesi için desteklenebilir. Unutulmamalıdır ki, bir şeyi mükemmel, kusursuz şekilde ortaya koymaması o şeyin kötü, beceriksiz olduğu anlamına gelmez. Hata yapmak utanç verici bir şey değil, aksine en büyük başarıların temelidir.

Her insanın eksik yönleri olduğu unutulmadan, çocuklara çocukluklarını yaşama fırsatı verilmelidir.