Çocuk Gelişiminde Anne-Baba Tutumları: Tutarsız Tutum
Serimizin beşinci tutumu olan “Tutarsız Tutum” ile anne – baba tutumlarını öğrenmeye devam edeceğiz. Öncesinde “Tutarlılık ve tutarsızlık nedir?” sorusunu cevaplayacak olursak; kişiye ait görüşlerin ya da söylemlerin kendi içerisinde çelişmemesine tutarlılık, çelişmesine ise tutarsızlık denir. Peki, görüşleri ve söylemleri kendi içerisinde çelişen bir insan ebeveyn olursa neler olur? Beraber inceleyelim.
Tutarsız Tutum Nedir?
Bu ailelerde çocuğun yaptığı bir davranış bazen çok sert bir tepki alabilirken, bazen de çok olumlu karşılanabilmektedir. Anne babanın kendi eğitim tarzlarındaki farklı tutumları çocukları olumsuz yönde etkileyebilir. Tutarsız tutumlar, çocuğun davranışlarına rehberlik edecek dengeli değer yargılarının oluşumunu güçleştirir. Çocuk eğitiminde tutarsızlık çok yönlüdür. Öyle ki çocuğun belli bir davranışı kimi zaman hoş görülmesi kimi zamanda aynı davranış yüzünden ceza alması çocukta cezanın anlamı ve suçun niteliği hakkında kuşkular uyanmasına neden olur.
Tutarsız Tutum Sergileyen Ailelerde Görülen Davranışlar Nelerdir?
Bu tutuma sahip aileler, aşırı hoşgörülü davranış ile otoriter tutum arasında gidip gelirler. Çocuğun yaşadığı toplum içinde onaylanan ve onaylanmayan davranışları öğrenmesi gerekir. Tutarsız tutumu benimseyen ailelerde onaylanan davranışın ne olduğu çocuk tarafından anlaşılmadığı için sorun yaşanır. Tutarsız tutumu benimseyen ailelerde aynı çocuk için ebeveynlerden birinin doğru bulduğu davranışı diğeri yanlış olarak değerlendirmektedir. Çikolata yemek isteyen bir çocuğa annenin izin vermesi durumunda babanın onay vermemesi buna örnektir. Bunun yanında aynı ailenin üyesi olan diğer çocuklara ebeveynler farklı tepkiler vermektedir. Büyük çocuk için farklı, küçük çocuk için farklı ya da kız çocuk için farklı, erkek çocuk için farklı uygulamalar, çocuğun kişilik gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu tutuma sahip ailelerde yetişen çocuklar, karar vermekte zorlanan, diğer insanlara güven duyamayan, dengesiz, tutarsız, aşırı isyankâr ya da boyun eğici bireyler olarak yetişebilirler. Çocuğa konulan sınırların sürdürebilmesi için anne-babanın davranışlarında tutarlı olması gerekir.
Tutarsız Tutum Sergileyen Ailelerin Çocuklarında Görülen Davranışlar Nelerdir?
Bu tutuma sahip ailelerin çocukları karar vermede güçlük yaşarlar. Tutarsız duygu, düşünce ve davranışları vardır. Belirsizlikten kaynaklanan kaygılı ve güvensiz kişiliğe sahip olurlar. Aşırı boyun eğici olma ya da aşırı isyankar olma gibi iki uç nokta arasında gidip gelirler. Ayrıca ilişkilerinde güven sorunu yaşarlar, kolay güvenemezler. Bir davranışın kimi zaman ödüllendirilmesi kimi zaman da cezalandırılması çocukta cezanın anlamı ve suçun niteliği hakkında kuşkular uyanmasına neden olduğundan, ne zaman, nerede, ne yapacağını bilemezler. Kendi görüş ve düşüncelerini aktaramazlar. Ve kendini kanıtlamak ve dikkatleri üzerine çekmek için, ürkek, yumuşak huylu, söz dinleyen ya da kendi benliğini ve bağımsızlığını göstermek için kavgacı, sinirli olabilirler. Zamanla çevrelerindeki insanlara güvenmeyen, her şeyden şüphelenen, kararsız bir kişilik yapısı geliştirebilirler.
Tutarsız Tutum’u İyileştirmek İçin Neler Yapılabilir?
Çocuklara sadece sözlerle değil davranışlarla da rol model olunması gerektiği unutulmamalıdır. Onları gerçekten dinlemeli, söylediklerine değer vermeli ve onlara hissettirmelidir. Özellikle akranlarıyla hiçbir şekilde kıyaslama yapılmamalıdır. Sadece sizin beklentilerinizin değil, çocukların da beklentilerinin önemli olduğu dile getirilmelidir. Çocuğa en çok zarar veren, anne-babanın kendi arasındaki tutarsızlıktır. Bu yüzden tutarsız tutumu iyileştirmenin en temeli ebeveynlerin aralarındaki problemi çözmelerinden geçer. Problem çözümü sakinlikle ve mümkün mertebe çocuğun olmadığı ortamlarda yapılmalıdır. Kişilerin kendi fikirlerindeki tutarlılık/tutarsız çocukla kurdukları iletişime yansır. Her zaman söylediğimiz gibi, etkili iletişim ve kaliteli zaman ebeveyn ve çocuk arasındaki bağı güçlendirir.
