Dünyada Osmanlı’nın İzleri

Bu serimizde sizlerle Osmanlı hakimiyetindeki eyaletlerden ve dünyanın dört bir yanına inşa etmiş olduğu mimari eserlerden yola çıkarak Dünya’da Osmanlı’nın izlerini sürmeye çalışacağız. Küçük bir beylikten üç kıtaya nüfuz etmiş olan Osmanlı İmparatorluğu, yüzyıllar içinde zengin bir medeniyet oluşturmuş, birbirinden farklı coğrafyalarda bu medeniyetin izlerini taşıyan mimari eserler ortaya koymuştur. Bu sebeple, dikkatli baktığımızda dünyanın dört bir yanında Osmanlı’nın izlerini görebilmekteyiz. İşte biz de sizlerle bu seride dünyanın dört bir yanındaki Osmanlı eserlerine kulak vereceğiz.

Allah’ın Sultan’a Emaneti

Osmanlı, geniş bir hakimiyet alanına sahip olmasına rağmen, hiçbir bölgeyi bayındırlık faaliyetlerinden yoksun bırakmamıştır. Ülkenin merkezinde yer alan eyaletlerde olduğu gibi, çeşitli yönetim biçimleri benimseyerek sınıflandırdığı merkezden uzak eyaletlerde de mimariye, altyapı hizmetlerine önem vermiştir. “Osmanlı sınırlarında yaşayan her ırk, din ve mezhepten insanlar da Osmanlı Devleti’nin yüksek hakimiyeti altında, Allah’ın Sultan’a emanetiydiler.”¹ Dolayısıyla buralardaki halkın ihtiyaç duyduğu hizmetleri en iyi şekilde sağlamıştır. Bu sayede hakimiyeti altındaki tüm alanlarda kalıcı eserler bırakmayı başarmıştır.

Bu eyaletler içinde ayrı tutulan bölgeler ise kutsal değere sahip yerler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kutsal yerler, Filistin (özellikle Kudüs), Hicaz (Mekke, Medine) gibi bölgelerdir. Osmanlı bu alanların, özellikle tarih boyunca çekişmelerin yoğun olarak yaşandığı Filistin’in üzerinde durmuş, huzuru ve barışı sağlamak için uğraşmıştır. Dolayısıyla bu bölgelerde de mimari eserleri, ulaşım projeleri bulunmaktadır. Serimizin Filistin kısmında bunlardan ve Filistin’deki Osmanlı’ya ait camilerden de detaylı olarak bahsedeceğiz.

Kısacası bu seride sizlere, kâh Avrupa’dan, 15. yy’da özellikle II. Kosova Savaşı ile kesin olarak Osmanlı himayesi altına giren Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Karadağ, Makedonya, Sırbistan ve Kosova’yı kapsayan Balkanlardan; kâh genellikle Arap nüfusu barındıran, Filistin, Irak, Lübnan, Suriye gibi ülkelerin yer aldığı bugün Orta Doğu olarak adlandırılan bölgeden burada bulunan mimari eserlerden bahsedeceğiz. Mimari eserlerin yanı sıra diğer bir iz olan, II. Abdülhamid tarafından yaptırılan, başlangıcı İstanbul son durağı Medine olan Hicaz Demiryolu‘nu anlatacağız. Dünya’daki Osmanlı izlerini keşfetmek için serimizi takipte kalın!

Osmanlı’nın izlerini sürmeye içerikleri oluşturdukça güncellenecek olan haritamızda yer alan bağlantılardan ya da aşağıdaki listeden başlayabilirsiniz.

Kaynaklar

1. Öztürk, M. (2010). Arap Ülkelerinde Osmanlı İdaresi. History Studies, 325-351
2. Dünyada Osmanlı İzleri, https://www.google.com/maps/d/edit?mid=1-nUNIJDl_X5jVSYyA-uCuQfo6EahJKLf&usp=sharing