İbn Zühr: Tıp Alanının Öncü İsmi
Bu yazımızda sizlerle birlikte tıp alanında adını duyuran Beni Zühr ailesine mensup iyi bir tabip olan İbn Zühr’ü tanıyacağız. Keyifli okumalar.
Hekimlikteki başarısıyla meşhur olan İbn Zühr’ün tam adı Ebu Mervan Abdülmelik b. Ebü’l Ala b. Zühr’dür. Batı dünyasında Avenzoar, Abhomeron adlarıyla biliniyor. Doğum tarihi net olmamakla birlikte 1091-94 yılları arasında İşbiliye’de dünyaya gelen İbn Zühr, tıp alanında meşhur olan Beni Zühr ailesine mensup hekimlerden biridir. Bu sebeple kısaca İbn Zühr olarak tanınıyor.
İbn Zühr ilk olarak edebiyat, dil ve dini eğitimi gördükten sonra babasından tıp dersleri aldı. Tıp alanındaki yeteneğiyle genç yaşta adını duyurdu ve babasının yardımcısı olarak hekimliğe başladı.
İbn Zühr’ün tıp alanındaki çalışmalarına baktığımızda bazı ilklere imza atmıştır. Hastalıkların önlenmesi için diyet yapılması gerektiğini belirten ilk hekimdi. Deneysel tıp anlayışını ortaya koyan kişilerin başında gelir. Uyuz hastalığı, yutak felci teşhisi ve nefes borusu ameliyatı onun ilk çalışmaları arasındadır. İbn Zühr bedensel hastalıkların yanı sıra ruh sağlığına da önem verdi ve bu konu hakkında eserler kaleme aldı. İbn Zühr başarılı tıp çalışmalarıyla birlikte birçok hekim de yetiştirmişti.
Hekimlik yaptığı süre boyunca yaptığı çalışmaların başarıyla sonuçlanması onu saray hekimliğine kadar yükseltti. Dönemin hanedan üyelerinin ve valilerin tedavilerini üstlendi. Hekimliğin yanı sıra İbn Zühr vezirlik gibi önemli görevleri üstlenmiş, kendisine büyük saygı duyulmuştur. Vezirlik görevini üstlendiği dönemin hükümdarı olan Abdülmümin el-Kumi’den destek görmüş ve yazdığı en meşhur eser olan Kitabü’t Teysir adlı kitabı ona atfetmiştir.
Kitabü’t Teysir koruyucu tıp anlayışıyla yazılmış bir eserdir. Eser, vücutta bulunan organlardaki hastalıkları ve bunlara karşı geliştirilen tedavi ve ilaçları konu alır. İbn Zühr’ü döneminin hekimlerinden ayıran en belirgin özelliği geleneksel tıp yöntemlerinden ziyade deney ve gözleme dayanan klinik tıp anlayışıydı. Eserini de bu anlayış çerçevesinde kaleme alan İbn Zühr geleneksel tıbbın yanında kendi tecrübelerini de aktarır.
İbn Rüşd, Kitabü’t Teysir adlı eser için “Zamanımızda tecrübi tıp alanında yazılan en mükemmel eser” şeklinde övgü dolu sözlerle bahsetmiştir. İbn Zühr’ün yazmış olduğu eser Latince’ye tercüme edildi. Ortaçağ’ın önde gelen hekimlerinden olan İbn Zühr’ün kitapları uzun yıllar boyunca Avrupa’da etkili oldu ve ders kitabı olarak okutuldu. İbn Zühr 1164 senesinde vefat etti.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Bilim Tarihi bölümü mezunuyum. Aynı zamanda yine Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Geleneksel Türk Sanatları son sınıf öğrencisiyim. Çeşitli bloglarda kültür ve tarih alanlarından yazılar yazıyorum.