İslam coğrafyası dediğimiz zaman akıllara dünya üzerinde bazı belli topraklar gelse de dünyanın tüm topraklarında İslam’ın izlerini sürebiliriz. Bu izlerden birini takip ettiğimizde yolumuz bu kez Polonya’ya çıkıyor. Bu haberimizde tarihi 18. yüzyıla dayanan ve altı yüz yıl yaşındaki Tatar Müslümanları tarafından kullanılan Polonya’nın en eski camisinin halkın desteğiyle restore edilmesini konu alıyoruz.
Cami, Polonya’nın kuzeybatısında yer alan Kruszyniany Köyü’nde bulunuyor. 14. yüzyıldan beri varlığını sürdüren ve Avrupa’nın en eski Müslüman toplumu olan Lipka Tatarları’na ev sahipliği yapmış bölge Lithuania ve Belarus sınırlarına dayanan alanın bir parçası. Kayıtlar henüz 1717 yılında aynı bölgede bulunan eski bir camiyi işaret ediyorsa da şimdiki yapının kesin yaşı bilinmiyor. Ancak 18. yüzyılın ikinci yarısından sonra inşa edildiği düşünülüyor.
II. Dünya Savaşı sırasında camiye Alman işgalciler tarafından el konulup sahra hastanesi olarak kullanılmış. Ve bu esnada camiye ait değerli eşyalar ve aksesuarlar çalınmış. Ancak savaştan sonra Polonyalı Müslümanlar camiyi tekrar kullanmaya başlamışlar.
Ülkedeki Tek Ahşap Cami
2008’de camiye Kültür ve Ulusal Miras Bakanı tarafından fonlanan güvenlik sistemi kurulmuş. Cami 2010’da Britanya Prensi Charles tarafından ziyaret edildiğinde kendisine çevreyi göstermek için müftü Tomasz Miskiewicz eşlik etmiş. Bohoniki Köyü’nün yakınlarında bulunan diğer örnekleri gibi yerel ahşap kiliselerin yapısını anımsatan bir tarzda inşa edilen caminin resmi bir anıt olarak fark edilmesi ise 2012 yılında olmuş.
Haberlere göre caminin bulunduğu Podlaise vilayetindeki tarihi eserleri koruma dairesi 2020 yılında caminin iç mekan yenileme çalışmaları için 80.000 zloty vermiş. Henüz tamamlanan çalışma erkeklere ait bölümün zemin döşemesini, erkek ve hanım kısımlarını bölen ara duvarı ve ilave bir asma katın inşasını kapsıyor. Malgorzata Dajnowicz daha önce aynı kaynaktan sağlanan 90.000 zloty ile cami kabristanının çitlerinin yenilendiğini belirtiyor ve devam ediyor: “Bina, ülkedeki ahşap yapılı İslami mimarinin tek örneği ve bugün de faal durumda.”
Topluluğun mirasını yaşatmak için çalışmalar yapan Tatar Kültürel Toplum Derneği; ecdadı, aileleri, çocukları ve torunları için büyük bir öneme sahip olan bu meseleye gösterilen özeni ve restore çalışmalarını takdir ediyor. Polonya Ulusal Miras Kurulunun internet sitesindeki bilgiye göre bölgedeki en zengin Tatar ailelerinden biri olan Krzeczowskisler tarafından sağlanan fonla cami orijinaline göre inşa edilmiş.
Yeni Bir Portal
2014’ün Ramazan ayında cami dış duvarlarına yazı yazılması ve kabristandaki mezarlara hakaret içeren imgeler çizilmesiyle tahrip edilmiş. Yerel anıt muhafızı hasarı temizlemek için acil olarak adım atmış. Ancak 2015 yılında yaşanan mülteci kriziyle anti-Müslüman davranışlar yeniden alevlenmiş. Müslüman halk bu durumla baş etmeye gayret gösteriyor. Polonya’daki Müslüman Dini Birliği, Müslüman toplum hakkındaki basmakalıp inanışlarla mücadele etmek ve İslami eğitim kaynakları sağlamak için Polonya dilinde yeni bir portal kurmuş.
Anadolu Ajansı’nın haberine göre 2017’de Türkiye’ye gelen müftü Tomasz Miskiewicz Ankara’da yaptığı konuşmada kendilerini yalnız bırakmadıkları için TİKA ve Türk devletine teşekkür ediyor:
“Türkiye Polonya’nın Müslüman toplumunu ve Tatarları asla yalnız bırakmadı. TİKA, camilerimizi ve kabristanlarımızı yenilemede çok büyük destek sağladı. İş birliğimizin yıllarca devam edeceğine inanıyorum.”
Polonya’da tarihi 14. yüzyıla dayanan Müslüman toplumun büyük çoğunluğu 16. ve 18. yüzyıllarda ülkeye göç eden Tatarlardan oluşuyor. Bunun gibi pek çok örnek gösteriyor ki İslam coğrafyası ve tarihi milletlerin ve ülkelerin sınırlarını aşıyor. Ve bu topraklarda Allah’ın mescitleri inşa ediliyor. Kruszyniany Köyü’nde inşa edilmiş bu camimiz yeşil rengi ve çevresinin güzelliğiyle misafirlerini bekliyor. Yolumuz bir gün neden düşmesin?
