Ramazan Söyleşileri: Fransa’da Ramazan

Farklı ülkelerde mübarek Ramazan ayının nasıl yaşandığını ele aldığımız Ramazan Söyleşileri serimizin bu seferki konusu: Fransa’da Ramazan

Öncelikle seni tanıyabilir miyiz?

Adım Ahmed Nicolas, 27 yaşındayım. Fransa’nın Grenoble şehrinde yaşıyorum. Ateist Fransız bir ailede doğdum. 2012 yılında Müslüman oldum elhamdülillah. Fizik ve mühendislik okudum. Şu an fizik alanında doktoramı tamamlıyorum. 2014 ve 2016 yılları arasında Galatasaray Üniversitesi’nde asistan olarak çalıştım. Bu vesileyle iki sene İstanbul’da yaşadım. 2016’da tekrar Fransa’ya döndüm. Her ne kadar dönüş yapmış olsam da burada yine Türkiye’yle ve Türk Müslümanlar ile iletişimim devam ediyor.

Pandemi ile birlikte Fransa’daki Müslümanların hayatında neler değişti?

Pandemi İslam coğrafyasında olduğu gibi maalesef burada da Müslümanların dini hayatını etkiledi. Bugüne kadar iki karantina yaşadık. Ve bu karantinalarda din ayırmaksızın tüm mabetleri kapattılar. İkisinde de yaklaşık bir buçuk ay boyunca Müslümanlar camilerinden mahrum kaldılar. Cemaatle namaz kılınmıyordu. Özellikle cuma namazları kılamıyorduk.

Birinci karantina kısmını biraz daha açabilir misiniz?

İlk karantinada bu birçok kişi için büyük bir şok oldu. Ve zannederim camilerimizin gerçek değerini daha iyi idrak etmiş olduk. O zamanlarda birçok Müslüman kurum insanların dinleriyle bağlantılarını koparmaması için online sohbetler ve programlar organize etmeye başladı. Camiler olabildiği kadar faaliyetlerini internete taşımaya çalıştılar. Ama sosyal ilişkilerimiz iyice azaldı çünkü evlerimizden çıkamıyorduk. O dönemde cemaat ruhunu canlı tutabilmek için birbirimizle telefonda görüşüyorduk.

Peki sosyal olarak Müslümanların herhangi bir girişimi oldu mu? Bu süreçte nasıl bir tavır sergilediniz?

Birçok Müslüman kurum toplumsal anlamda çok güzel işlere imza attı. Örneğin dışarı çıkamayan yaşlı insanların alışverişi yaptılar. Sokakta yaşayanlara ve öğrencilere yemek dağıtıldı. Hastanede çalışanlara kahvaltı ve hediyeler hazırlandı. Öyle ki Müslümanlar bu toplumun tabi bir parçası olduklarını güzel bir şekilde ispat ettiler.

Pandemide Ramazan nasıl geçiyor?

Geçen Ramazan’ın yarısını karantinada geçirdik, bu sene de aynısı oluyor. Geçen sene camide hiç teravih kılamadık. Toplu sahur veya iftar programları yapamadık. Kadir Gecesi’nde camide program yapamadık. Hüzünlü bir durum olsa da aslında görmesini bilenler için çok iyi yönleri var. Toplu iftar düzenlemeyen bazı camiler, yine iftar paketi hazırlayıp onları evsizler veya öğrencilere dağıtıyorlar. Malum Fransız üniversitelerinde birçok yabancı öğrenci var. Onlar yuvalarından uzak kalmışlar, pandemi maddi durumları iyice etkilemiş olabilir. Böyle iftarlar daha çok ihtiyaç sahiplerine ulaşıyor ve daha isabetli oluyor. Geçen sene normal zamanda biraz camiden uzak duran insanlar bile böyle projeler duyunca hemen bir katkıları olmalarını istediler.

Bir de karantina aslında tam bir itikaf havası var. Biz ondan ayrılamıyorsak bile dünya bizden kopuyor sonuçta. O sebeple bunu fırsat bilenler için Ramazan güzel bir içe dönüş fırsatı oldu. İbadetlerle meşgul olmak daha kolay oluyor. Birçok insan ya çalışamıyor ya evden çalışıyor. Onun için oruç ve ibadetlerle meşgul olmak için daha müsait imkan buluyorsunuz. Kısacası bana göre Ramazanımız sosyal yönden zayıflandı. Ancak daha da anlam kazandı.

Biraz da pandemi öncesindeki zamana dönelim. Normalde Fransa’da Ramazan Müslümanlar arasında nasıl yaşanır? Bu konuda neler söyleyebilirsiniz?

Fransa’da Müslümanlar bir azınlık olduğu için Ramazan, onlar için bir araya gelmek fırsatı oluyor.  Ve bu toplanma eylemi camilerde gerçekleşiyor. Birçok camide toplu sahur ve iftar programları oluyor. Teravih kılınıyor, sohbet oluyor. Bazı camiler Müslüman ülkelerden karileri (Kur’an-ı Kerim’i tilavet eden kişi) davet ediyor ve Kuran ziyafetleri oluyor.  Ayrıca insanlar da birbirlerini daha çok ziyaret ediyorlar bu ayda.

Ama bu durumun kökeni birçok kişide İslami hassasiyetlerden kaynaklanmıyor. Daha çok kültürel bir yönü var. Bunu özellikle Türk asıllı Müslümanlarda fark ettim. Onların camilerinde genelde çay ocağı, bakkal, lokal vs. bulunuyor. Ramazan gelince camide toplu iftarlar oluyor. İftardan sonra insanlar oturuyor, çay içiyor, gençler eğleniyor. Çok güzel bir ortam var ve sosyal hayat daha da kuvvetli oluyor. Ama ne yazık ki sadece toplanmak ve sohbet etmek için gelenler var. Teravihe gelince o kadar insan olmuyor mesela. Ve namaz kılındığı halde -ilginç bir şekilde- dışarda oturan namaza dahil olmayan birçok insan görebiliyorsunuz.

Evet, maalesef böyle bir durumla burada da karşılaşıyoruz. Bu konuyu biraz daha farklı bir boyutuyla görebilmek için şunu sormak istiyorum. Hem Türkiye’de hem de Fransa’da Ramazan’ı tecrübe ettin. İki Ramazan’ı kıyaslayacak olursan neler söyleyebilirsin? 

Tabii Müslüman bir ülkede Ramazan farklı oluyor. Gerçekten İstanbul’da Ramazan’ın başka bir havası var. Her şey bize Ramazan’da olduğumuz hatırlatıyor: davullar, Ramazan pidesi, iftarlar, süsler… İbadet bakımından imkanlar daha çok ve ibadete daha çok teşvik oluyoruz bir şekilde. Fransa’da Ramazan gelince fazla bir şey değişmiyor. Toplum Ramazan’a ayak uydurmuyor. Müslümanlar Ramazan ayını topluma uydurmaya mecburiyetinde. Diğer taraftan Fransa’da Müslümanların azınlıkta olduğunu düşünürsek Ramazan’ın değerini daha çok idrak ediyorlar diyebiliriz. Müslümanlar daha az oldukları için aralarında daha büyük bir samimiyet oluşturuyor sanki. Ayrıca Türkiye’ye göre gençler camiye daha fazla önem veriyorlar. Ramazan’da camilerde Türkiye’ye göre daha fazla genç görülüyor. Ve camilerde gençlere yönelik daha çok faaliyet hazırlanıyor. Bana göre Ramazan’ın sosyal yönü Fransa’da daha da güçlü Türkiye’ye göre.

Fransa’da farklı milletlerden Müslümanlar var. Ramazan’da bunlar arasındaki ilişki nasıl? Herhangi bir faaliyet var mı ortaklaşa yapılan?

Fransa’daki Müslüman milletler arasındaki ilişkiler çok yeni. Eskiden dil bir engel idi. Çünkü çoğu, Fransızca bilmedikleri için herkes ana dilini konuşuyordu ve ortak bir dil yoktu. Ayrıca mezhepler ve kültürler farklı olunca birçok anlaşmazlık ortaya çıkıyordu. Fransa’da doğan yeni nesiller camilere yönelmeye başlıyor yavaş yavaş. Süreç yavaş ilerlese bile farklı milletler irtibatta olmaya başlıyor.

Bununla birlikte Ramazan’ın başlangıç tarihi konusunda bile ittifak yok. Kimi astronomik hesabına göre başlatıyor, kimi hilali gözle görmeyi bekliyor. Bu durum ayrılık yaşanmasına yol açıyor. Bu son iki sene herkes aynı tarihte başladı çok şükür. Astronomik hesabı kabul etmeye yönelik bir eğilim var. İnşallah böyle devam eder. Ramazan esnasında ortak bir faaliyet gelmiyor aklıma. Ama bayram için bazı yerlerde tüm Müslümanlar birleşiyor ve namaz için büyük bir yer tutuyorlar.

Fransa’da Ramazan’a özel olarak yapılan neler var? Senin de bildiğin üzere bizde pide, güllaç ya da ramazan davulcusu var mesela. Bu tarz değişik örnekler var mı?

Fransa’da öyle bir şey yok. Türk hanımlar genelde evleri süslüyorlar ‘Hoş Geldin Ramazan’ gibi yazılar asıyorlar. Bundan başka aklıma bir şey gelmiyor. Sadece Ramazan için yapılan yemeklere hiç şahit olmadım. Ama Fransız Müslümanlar arasında bu kadar farklı kültür ve gelenekler vardır belki ama ben detaylı bilmiyorum.

Gayrimüslimlerin Ramazan’da size yaklaşımı nasıl? Saygı duyuyorlar mı, nasıl davranıyorlar size?

Büyük çoğunlukla gayrimüslimler farklı kültürlere saygı gösteriyorlar. Tüm gün yemek yememek ve su içmemenin çok zor bir şey olduğunu düşünerek Müslümanlara karşı bir yandan merhametle yaklaşıyorlar ama bir yandan da hayranlık duyuyorlar. İş yerinde bazıları Müslümanlar önünde yemek yememeye dikkat ediyor. Bazı şirket sahipleri Müslümanların çalışma saatlerini ayarlamalarına izin veriyorlar. Ama bunlar istisnai örnekler, büyük çoğunlukta Müslümanlar için fazla bir şey değişmiyor diyebilirim.

Kurumsal bir şekilde Fransız yetkililer camileri ve Müslüman dernekleri hayırlı olsun demek için ziyaret ediyor. Belediye başkanları ve hatta cumhurbaşkanı bir defa da olsa davet edildikleri bir iftar yemeğine katılıyorlar. Tabii her ülkede olduğu gibi Ramazan’dan rahatsız olan bazı ırkçılar da var. O ayda Müslümanları kışkırtmaya çalışıyorlar ama bunların sayısı çok az.

Bizde belediyelerin veya derneklerin toplu iftarları oluyor Ramazan’da. Sen de İstanbul’da iken denk gelmişsindir muhakkak. Fransa’da toplu iftarlar yapılıyor mu? Yapılıyorsa nasıl oluyor?

Evet toplu iftarları hatırlıyorum. Burada da benzer şekilde toplu iftarlar oluyor. Genelde her cami imkanlarına göre bunu yapmaya çalışıyor. Kimi her gün yapıyor, kimi sadece hafta sonları veya sadece birkaç günde. Genelde cemaatten bağış talep ediyorlar. Onunla malzeme alıyorlar ve yine cemaatten birkaç kişi onunla iftar hazırlıyor. Ondan sonra servis ediliyor. Vakit gelince ezan okunuyor ve herkes yiyor. Kimi daha çok cemaate yöneliyor kimi daha çok ihtiyaç sahiplerine. Camilerden hariç bazı dindar lokantacıların da iftar verdiğine şahit oluyoruz.

Kadir Gecesi’nde neler yapıyorsunuz, kutlanıyor mu veya nasıl kutlanıyor?

Kadir gecesi kutlamak Türklerde çok yaygın, ama farklı milletlerde böyle değil. En azından ben gördüklerimde denk gelmedim diyeyim. Burada Ramazan’ın son on gününde tek gecelerde Kadir gecesini ibadet ederek arıyorlar. Ama 27. gecenin onlar için özel bir anlamı yok. Türk asıllılar ise bu gecede büyük program yapıyorlar. İftar ve teravihten sonra sohbet, Kuran tilaveti olur. Görevliler, cami için para toplarlar. Cami sabah namazına kadar açık olur ve toplu sahur yapılır. Bu günlerde genelde camiler çok kalabalık olur.

Fransa’da bayram resmi olarak tatil mi? Bayramı nasıl geçiriyorsunuz? Sizde özel şeyler var mı? Bizde mesela çocuklar şeker toplar.

Bayram bizde resmi tatil değil. Mesleklerine göre bazı Müslümanlar işten izin alabilirler. Ama o onların normal izin günleri haklarından düşürülüyor. Bazı aileler de çocukları okula göndermiyorlar o gün. Ama bayram günü çalışan veya okula gidenler var. Hatta bayram namazını işinden dolayı kılamayanlar dahi var.

Bayram namazı aşağı yukarı tüm Müslüman ülkelerde olduğu gibi oluyor. Bazı şehirlerde Müslümanlar büyük bir salon tutuyorlar. Ve orda hep beraber bayram namazı kılıyorlar. Genelde o zaman camiler namazdan sonra bağış topluyorlar.

Geri kalan kısım ise daha çok kültüre bağlı. Fransa’daki Türkler mesela ailecek toplanır ve beraber kahvaltı yaparlar. Ondan sonra aileler birbirlerini ziyaret ederler birkaç gün boyunca. Çocuklar büyüklerin elinden öpüp para topluyorlar. Yine hanımlar evlerini özel olarak süslüyorlar. Yoksa o güne ait özel bir şey aklıma gelmiyor. Diğer milletlerde nasıl olduğuna dair ise pek bilgim yok.

Biraz da senin durumunla alakalı bir soru soracağım. Sonradan Müslüman olduğunu biliyorum. Geçmişte Müslüman olmadan önce Ramazan’ı nasıl biliyordun? Şimdi neler söyleyebilirsin, nasıl hissediyorsun?

Müslüman olmadan önce Ramazan bana zor bir şey gibi geliyordu. Bu insanlar nasıl dayanıyorlar diye düşünüp hayret ediyordum. Artık onu yaşadıktan sonra bu kadar zor olmadığını, her şey sevgi ve imanla yapıldığı zaman kolay olduğunu öğrendim. Bir de eskiden sadece onu maddi boyutuyla değerlendiriyordum. Artık içinde olduğum için manevi boyutunu da idrak ediyorum, bu çok güzel bir duygu. Eskiden senede bu kadar olağanüstü bir zaman dilimi yoktu, Ramazan’la yaşamım zenginleşti. Hayatım İslam’la manevi bir boyut kazandı. Bunun zirvesi ise Ramazan ayıdır.

Ramazan senin için ne anlam ifade ediyor?

Ramazan demek benim için imanı pekiştirme ayı demektir. Bu, kendine yönelmek için Rabbimizin bizlere verdiği bir imkandır. O ayda tüm imkanları kullanıp manevi gıdamızı alıp ondan sonra onunla bir sene dayanmamız gerekiyor. Ramazan’ı ne kadar güzel yaşayabiliyorsak gelecek senedeki maneviyatımız o kadar yüksek olur diye düşünüyorum. Aynı zamanda bana göre bir tefekkür ve muhasebe ayıdır. Geçen sene gözden geçirip hatalarımızı ve eksiklerimizi tespit edip önümüzdeki sene neler değişebileceğimizi ve yeni hedeflerimizi belirlemek için bir fırsattır.

Diğer ülkelerdeki söyleşileri okumak için tıklayın: Ramazan Söyleşileri