Ramazan Söyleşileri: Madagaskar’da Ramazan

Ramazan Söyleşileri’nde bu haberimizin konuğu Madagaskarlı Müslüman hanım Amine. Orada geçirdiği Madagaskar’da Ramazan günleri ve Bayram adetlerini ondan dinleyelim.

Kendinizi kısaca tanıtır mısınız?

İsmim Amine (Emin) Bin Salim, Madagaskarlıyım ve nerdeyse 13 yıldır Türkiye’de yaşıyorum. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, İlahiyat fakültesinden mezun oldum.

Madagaskarlı Müslümanlar Ramazan ayını nasıl karşılıyor? Ramazan ayının geldiği gündelik hayatta anlaşılıyor mu?

Ramazan geldiğinde, insanlar bölük bölük bir şekilde hazırlıklarını yapar Madagaskar’da. Çünkü İslam dini uzun bir tanışma sürecinden sonra (1330) yakın tarihte Madagaskar’a girdi ama maalesef bu dönemde Müslümanlar tam olarak toplanamadı. Ayrıca, Müslümanlar Madagaskar halkının yüzde 7 ila 10’unu oluşturduğundan diğer Afrika ülkelerindeki gibi açık olarak Ramazan kutlaması çok yapamıyorlar ya da yapma girişiminde henüz bulunmadılar. Şu var ki son zamanlarda, İslam’a girenlerin sayısı gittikçe arttı ve devlet de Müslümanlara karşı daha ılımlı bir tavır sergilemeye başlamıştır. Bu nedenle eskiye göre “Ramazan” gündelik hayatta artık biraz daha anlaşılır duruma gelmiştir.

Bu kutsal ayın gelmesiyle birlikte insanların hayatlarında ne gibi değişiklikler gözlemliyorsunuz?

Müslümanlar arasında maddi durumu iyi olanlar Ramazan’ın gelişiyle oruç hazırlıklarını ve alışverişlerini yaparlar.

Camilerde ve mescitlerde ne gibi aktiviteler yapılıyor? İtikafa girenler olur mu? Camilerde itikaf için yer ayırılır mı?

Camilerde Ramazanda özel çok şey yapılmıyor teravih namazı ve toplu iftar yemeği dışında. Evet, Ramazanın son 10 gününde birçok cami cemaati itikafa giriyor.

Kadir Gecesi nasıl ihya ediliyor?

Kadir gecesinde Teheccüd namazı kılınır ve çokça dua edilir.

Türkiye’deki gibi toplu iftar davetleri veriliyor mu? Kimler toplu iftar düzenliyor?

Camide toplu iftar verilir, bazı zenginler bazı camilerde iftar düzenliyor. Lakin dış ülkelerden gelen iftar bağışları vs. yok ise, iftar organizasyonu yapmak da mümkün olmuyor.

Biraz yemeklerden bahsedelim. Madagaskarlı Müslümanların iftar sofralarında hangi yemekleri görmek mümkün? Hangi kültürlerin etkisindesiniz?

Madagaskarlı Müslümanların sofralarında pilava çok rastlanır çünkü pilav kültürel olarak bizim ana yemeğimizdir. Büyük ihtimalle, Endonezya’dan gelen atalarımızdan kalma bir adettir. Ayrıca genel olarak, etli ve baklagillerden oluşan meze, sütlü çay ve birkaç ekmek türü olur Ramazan sofrasında. Maalesef hurma genel Müslüman halkın sofrasında sürekli bulundurmak istediği fakat zor bulundurabildiği bir lükstür.

Yardım dernekleri, sivil toplum kuruluşları Ramazan ayında ne tür çalışmalar yapıyor?

Yerel yardım dernekleri ve sivil toplum kuruluşları ne yazık ki çok azdır, hem sayı bakımından hem de imkan bakımından yetersiz kalmaktalar. Bu nedenle çoğu normal bir sofra sunmak isterse, bunu dış ülkelerden gelen iftar sadakasıyla yapabilir.

Şu var ki, Madagaskar’da an itibariyle şimdilik resmi ve daimi olarak faaliyet gösteren bir Türk derneği bulunmamaktadır.

Çocuklar oruca teşvik ediliyor mu? Okullarda saatlerin ayarlaması, yada iş yerlerinde iftar saatine dikkat edilmesi gibi bir takım değişiklikler yapılıyor mu?

Madagaskar’da çocuklar genellikle teşvik edilmeden de kendilerinden büyükleri taklit etmek ister o nedenle aşırı teşvik yöntemleri olmamakla birlikte hediye ve mutlu eden sözlerle desteklenirler.

Madagaskar öncelikle liberal ülke bir olmakla birlikte aynı zamanda da Hristiyan bir devlettir çünkü siyasi güç genellikle onların elindedir. Bu nedenle şu an, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı dışında özel bir düzenleme bulunmamaktadır.

Türkiye’deki Ramazanlar ile kıyasladığınızda, ne gibi farklılıklardan söz edebilirsin?

Olumlu farklılıklarla başlayarak Madagaskar’da Türkiye’ye göre Ramazan’da insanların camide bulunmalarının daha fazla olduğunu söyleyebilirim. Nedeni de İftar ve dini programlar genellikle camide yapılır bizde, evinde yapanların çoğu maddi durumu iyi olanlardır. Olumsuz farklılıklarına  bakarsak ise ailecek bir araya gelmek ve vakit geçirmek bizde maalesef yok denecek kadar azdır. Ayrıca açık bir şekilde dini programlar henüz tam manasıyla kutlanamamaktadır.

Madagaskarlı Müslümanlar bayramı nasıl karşılar, nasıl geçirirler? Ne gibi adetler uygularlar? Bayram havası ülke genelinde hissedilir mi?

Madagaskar’da, Ramazan Bayramı sesli ve hareketli bir şekilde karşılanır. Çünkü bizde Türkiye’deki Müslümanların aksine Ramazanın bitişini hilale fiili olarak bakılır. Bu nedenle birbirlerini çok ararlar Ramazanın 29. gününde. Kimisi, bayram yemeğini hazırlarken kimisi de özel elbiselerini hazırlar. Durum böyle olunca bayram havası epey hissedilir ülke genelinde.

Yine Türkiye ve Madagaskar’daki bayramları kıyaslarsan, neler söyleyebilirsin?

İlk olarak şunu söyleyebilirim, Madagaskarlı olarak değil de tarafsız bir izleyici olarak bayram havası Türkiye’ye göre bizim ülkemizde çok daha fazla hissedilir ve gözlemlenir. Nedeni de şudur: Müslümanlar elbiseleri arasında en güzelini o gün giymeye gayret ederler. Ayrıca genellikle bayram namazı sadece geniş bir alanda kılınır ve nerdeyse bütün Müslümanlar oraya akın ederler. Namaz sonrasında da Müslümanlar direk eve gitmezler bilakis her tarafa dağılıp gezerler.  Her bir Müslümanın evine selam vererek ve “bayramınız mübarek olsun” diyerek girilir. Tanıdık tanımadık bütün Müslümanlar içeriye alınıp akşamdan veya önceki günden hazırlanan yemekler yedirilir, ilk giren grup doyunca sesli dua eder ve dua sonrasında çıkar ardından başka bir grup Müslüman girer ve akşama kadar ramazan bayramın ilk, ikinci ve son günü bu şekilde geçer. O sırada da yakın aile ziyareti yapılır ama imkânın azlığından çoğu uzak köylere gitmezler, sanırım bu durum Türkiye ile aynı.