Ramazan Söyleşileri: Yunanistan’da Ramazan

Farklı ülkelerde mübarek Ramazan ayının nasıl yaşandığını ele aldığımız Ramazan Söyleşileri serimizin bu seferki konusu: Yunanistan’da Ramazan

Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?

Adım Gonca Ramazanoğlu, 20 yaşındayım. Yunanistan’ın Batı Trakya bölgesinde yer alan İskeçe şehrinde doğup büyüdüm. İlkokul, ortaokul ve lise eğitimimi burada azınlık okullarında aldım. Ardından üniversite eğitimi için Türkiye’ye geldim. Şu an Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 2. sınıf öğrencisiyim.

Bize biraz Yunanistan’dan bahsetmek ister misiniz? Yunanistan’da Müslümanlar nasıl yaşarlar? Yunanistan’da mescitler veya minareli camiler var mıdır? Müslümanların düzenli bir şekilde toplandığı namaz kıldığı yerler var mı?

Yunanistan’da Müslümanların çoğunlukta yaşadığı bölge Batı Trakya bölgesidir. Buralarda Müslümanlar gayrimüslimlerle iç içe yaşamakta. Burada her şehirde, her köyde, her mahallede en az bir cami bulunmakta. Camilerin tamamı minarelidir. Beş vakit ezan okunur, camilerde namaz kılınır, ibadetler yapılır. Lakin Batı Trakya ve Rodos haricinde Yunanistan’ın diğer şehirlerinde  cami bulunmamaktadır. Yunanistan’ın başkenti Atina’da ise var olan cami ibadete açık değildir. Son yıllarda tartışmaya sebep olan, bir kesimin açılmasını, bir kesimin ise açılmamasını istediği cami, günümüzde halen ibadete kapalıdır.

Pandemiyle birlikte bütün dünyanın düzeni değişti. Yunanistan’da yaşayan Müslümanların hayatında neler değişti? İbadetlerini yerine getirebiliyorlar mı?

Pandemi elbette herkesin hayatının değişmesine sebep oldu. Maalesef bu dönemde birçok şeyden mahrum kaldık. Biz Yunanistan’da yaşayan Müslümanlar olarak bu dönemde ilk defa ezan sesinden mahrum kaldık, camilerimizden uzak kaldık. Yunanistan ve ezan kelimeleri bir araya gelince herkes hayretler içerisinde ‘Nasıl yani Yunanistan’da ezan mı okunuyor?’ sorusunu sormakta. Evet, Yunanistan’da ezan okunuyor. Ve bu pandemi sürecinde ilk defa ezansız bir Yunanistan oldu. Çok şükür ki bu süre kısa sürdü. İlk ortaya çıktığı bir kaç ay sonrasında minarelerimiz ezanlarına, camilerimiz yeniden cemaatine kavuştu.

Biraz da pandemi öncesindeki zamana dönelim. Normalde Yunanistan’da Ramazan Müslümanlar arasında nasıl yaşanır? Bu konuda neler söyleyebilirsiniz? Ramazan coşkusu oluyor mu?

Ah pandemi öncesi Ramazanlar… İnsan ardına dönüp düşününce nasıl güzellikler kaybettiğini bir kez daha anlıyor. Ramazanlar büyük bir coşkuyla yaşanırdı. O ilk teravih, yediden yetmişe herkesin “Ramazan geldi!” deyip büyük bir heyecanla hazırlanıp caminin yolunu tutması, sahura dek yapılan sohbetler, kalabalık iftar sofraları, miniklerin oruç heyecanı; komşu, akraba, arkadaş, eş, dost bir arada olmanın verdiği mutluluk, daha ilk zamanlardan oluşan bayram heyecanı… Söylenecek çok fazla şey var aslında. Şimdi bunları birlik beraberlik içinde coşkuyla yaşayamamak insanı ziyadesiyle hüzünlendiriyor.

Türkiye’de hiç Ramazan’ı tecrübe ettiniz mi? İki Ramazan’ı kıyaslayacak olursanız neler söyleyebilirsiniz?

Evet Ramazan ayında Türkiye’de bulundum. İki ülkenin birbirine kültürel olarak yakın olmasından kaynaklı çok fazla bir fark göremedim açıkçası. Yine aynı coşku içinde buldum ben kendimi. Yine bir beraberlik söz konusuydu.

Yunanistan’da Ramazan’a özel olarak yapılan bir şeyler var mı?

Sanırım buna verebileceğim tek örnek Ramazan davulcusu olacak. Onun dışında pide burada her zaman mevcut olan bir şey. Ancak sanırım bir gelenek timsali olarak Ramazan ayında ‘Ramazan pidesi’ olarak adlandırılmakta.

Buraya kadar Müslümanlardan bahsettik. Peki gayrimüslimlerin Ramazan’da size yaklaşımı nasıl? Saygı duyuyorlar mı, nasıl davranıyorlar size?

Bu söyleyeceklerime ziyadesiyle şaşırabilirsiniz. Gurur duyuyorlar desem ne derdiniz? Evet çok ciddiyim, gayrimüslimler bizimle gurur duyuyorlar. Elbette hepsi değil “Tüm gün aç susuz kalmak akıl ve mantığa sığar mı?” diyenler de var tabii ki. Ancak şöyle de bir gerçek var ki “Biz yapamıyoruz. Sizinkinden kat kat kolay olan orucumuzu bizler tutamıyor, ibadetlerimizi yerine getiremiyoruz. Çocuklarımıza aşılamak neredeyse mümkün değil zaten. Biz ebeveynler yapamazken çocuklardan beklemek de imkansız. O yüzden helal olsun size. Dininize böyle bağlı olup bunları yapmanıza helal olsun.” diyen kesim de çok fazla. Saygı duyuyorlar bizlere.

Yaşadığım bir şeyi paylaşmak isterim. Bir gün okul sonrası arkadaşlarla oturmuş sohbet ediyorduk. Karşımızda gayrimüslim birkaç kişi oturuyordu. İçlerinden biri cebinden çıkardığı şekeri yiyecekken bize bakıp tekrardan cebine koydu, yemedi. Bunun üzerine yanındaki arkadaşı su içmeye yeltendi, onu da uyardı. Kendilerine rahat davranmalarını, bizim açımızdan bir sorun teşkil etmediğini söylediğimizde de “Siz Tanrı’nın emrini yerine getirirken bizim sizin gözünüzün içine baka baka bunu yapmamız doğru olmaz. Biz de büyüklerimizden böyle gördük, böyle öğrendik.” cevabını aldık. İnsan hayret ediyor değil mi? Ama gerçekten saygıları sonsuz.

Yunanistan’da camilerde veya herhangi bir yerde toplanıp toplu iftarlar yapılıyor mu? Yapılıyorsa nasıl oluyor?

Evet toplu iftarlar mevcut. Daha çok köylerde, her gün bir aile iftarı üstlenir. Tüm köy halkına kazanlarca yemekler hazırlanır. Kadınlar evlerde, erkekler ise camide iftarlarını ederler.

Kadir Gecesi’nde neler yapıyorsunuz, nasıl kutlanıyor?

Kadir Gecesi’nde camilerde teravih namazı sonrası tesbih namazı kılınır. Ardından herkes evlerinde ibadet ile meşgul olur.

Yunanistan’da bayram resmi olarak tatil mi? Bayramı nasıl geçiriyorsunuz? Sizde özel şeyler var mı? Türkiye’de malum çocuklar şeker toplar, aile ziyaretleri yapılır. Mesela ben Almanya’da yaşıyorum. Küçükken camilerde çocuklar için bayram buluşmaları oluyordu. Bize hediyeler veriyorlardı.

Yunanistan’da bayram resmi olarak tatil değil. İş yerleri çalışanlarına bayram izni veriyor. Ancak resmiyette bir tatil söz konusu değil. Bayramlar her ne kadar eskisi gibi olmasa da yine de bir coşku içermekte. Genellikle aile arasında, büyüklerimizi ziyaret ederek geçmekte. Çocuklar kapı kapı dolaşıp şeker, çikolata, harçlık toplamakta. Bayram çocuklar için güzel. Yeni elbiseleri giyip büyük bir heyecanla bayramı yaşamaktalar. O sevinçleri ise görülmeye değer.

Geldiğiniz bölgede mukabeleler oluyor mu Ramazan ayı boyunca?

Evet, geldiğim bölgede Ramazan boyunca camilerimizde mukabeleler mevcuttur.

Oruç sizin için ne anlam ifade ediyor? İlk orucunuzu hatırlıyor musunuz?

Oruç, bazılarının yapılması zor gibi gördüğü ibadeti, Allah’ın verdiği güç, kuvvet ve gönülden bağlılık ile kolaylıkla yerine getirmek. İlk orucumu hatırlıyorum evet. 7 yaşındaydım, Ramazan’ın ilk günü “Bende oruç tutacağım.” dedim. Annem çok ısrar etti, “Küçüksün bak, öğle ezanıyla boz orucunu.” diye. İnat ettim, “Hayır sizinle beraber akşama kadar tutacağım.” dedim. Tabii akşama kadar vakit bir şekilde geçti de sonrasında çok fena hastalanmıştım. Hâla dün gibi aklımda. Yorgan döşek yatmıştım.

Bayram sizin için ne ifade ediyor, nasıl geçiyor?

Klişe olacak belki ama küslerin barıştığı, herkesin bir arada olduğu, mutlu mesut günlerdir bayramlar. İş hayatlarından, hayatın maratonundan bir araya gelemeyen herkes bayram  vesilesiyle toplanır, hasret giderir, birlik olur. Mutlu bir aileden, mutlu bir çevreden daha güzel ne olabilir ki?

Unutamadığınız en ilginç Ramazan veya bayram anısı var mı?

İlginç değil lakin bende yeri çok başka olan bir bayram anım vardır. Dayımlar Almanya’da yaşamakta. Her yaz tatiline gelirler de bir kere hayat şartlarından dolayı diyelim üç yıl boyunca gelememişlerdi. Aynı şekilde teyzemin oğulları da Almanya’da yaşamakta. Bir bayram hep beraberce anneannemde toplanmıştık. Uzun bir sürenin ardından böylesi güzel bir günde bir araya gelmek benim için unutulmaz bir şeydi. Sevinç doluydu…

Diğer ülkelerdeki söyleşileri okumak için tıklayın: Ramazan Söyleşileri