Zehravi
Tıp alanında birçok dönemde önemli çalışmalar yapıldı. Hastalıklar için en ilkel yöntemlerle bile olsa tedaviler uygulandı. Fakat bir isim vardı ki uyguladığı tedavilerle ve yaptığı cerrahi işlemlerle çağının ötesinde işler yaptı ve adını “cerrahinin babası” olarak tarihe yazdırdı. Bu yazımızda sizlerle birlikte Zehravi ve onun önemli çalışmalarını ele alacağız. Keyifli okumalar.
936 yılında Kurtuba’nın Zehra kasabasında dünyaya geldi. Kazandığı şöhrete nazaran hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmuyor. Kurtuba’da eğitim gören Zehravi burada hekim olarak göreve başladı. Endülüs Emevi hükümdarları III. Abdurrahman ve II. Hişam döneminde yaşadı ve hükümdarların hekimliğini yaptı. Avrupa’da “Abulcasis, Abulcases” isimleriyle bilinir ve “cerrahinin babası” olarak kabul edilir. 1010 yılı civarında vefat ettiği söylenir.
Tıp ve cerrahi başta olmak üzere fizik, astronomi ve matematikle de ilgilenen Zehravi, yazmış olduğu “Kitabü’t-Tasrif” adlı tıp kitabıyla adını duyurdu. Bu eser İslam dünyasında yazılan en detaylı tıp kitaplarındandı. Hastalıklar, tedavileri, ilaçlar, ilacın hazırlanışı ve cerrahi işlemler kitaba konu edilmiş. Zehravi’nin bu eseri hazırlarken Yunan ve İslam kaynaklarından yararlanmasıyla birlikte kendi tecrübelerini de kitaba dahil etmesi bakımından önemlidir.
Yazdığı Kitabü’l Tasrif adlı eseriyle Zehravi cerrahinin yalnızca dağlama, kan alma ve yaraların dikilmesi gibi basit işlemlerden ibaret olmadığını göstermiş ve döneminin ilerisinde bir cerrahi anlayışa sahip olmuştu. Ortopedi, jinekoloji ve diş cerrahisi başta olmak üzere birçok alanda başarılı çalışmalara imza attı.
Kitapta yalnızca tıp ve cerrahi konuları değil cerrahi işlemlerde kullanılan aletler de ön plana çıkar. Zehravi bu eserinde 200’e yakın cerrahi aleti resimlemiş ve kullanım şekillerini detaylı biçimde açıklamış. Cerrahi operasyonlarda kullanılan makas, bıçak, dikiş iğnesi, neşter, bistüri gibi aletler kitapta ayrıntılarıyla tasvir edilmiştir.
Zehravi’nin bazı cerrahi çalışmalarına baktığımızda ameliyat ipliği olarak kedi bağırsağı kullanmış, idrar yolları hastalıklarında sonda kullanmış, akciğer iltihaplanması üzerine çalışmış, diş protezinin ilk halini geliştirmiş ve ilk fıtık ameliyatını yaparak cerrahi alanında ilklere imza atmıştı.
Zehravi’nin yazmış olduğu Kitabü’l Tasrif hem İslam dünyasında hem de Batı dünyasında rağbet görmüş ve cerrahi alanında başeser olarak kabul edilmiştir. Eserin cerrahi bölümü Latince’ye tercüme edilince Avrupa’da hızla yayılmış Batılı hekimler Kitabü’l Tasrif adlı eserden sıkça alıntılar yapmıştı. Eser Avrupa’da 18.yüzyıla kadar etkisini sürdürdü. Zehravi’nin cerrahi alanında yaptığı çalışmalar sonucu modern cerrahinin temelleri de atılmış oldu.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Bilim Tarihi bölümü mezunuyum. Aynı zamanda yine Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Geleneksel Türk Sanatları son sınıf öğrencisiyim. Çeşitli bloglarda kültür ve tarih alanlarından yazılar yazıyorum.
