5 Soruda Bosna Hersek’te İslam
Dünya’da İslam serisine kaldığımız yerden devam ediyoruz. Bu seferki durağımız ise “Asla köle olmayacağız” diye yola çıkan Bilge Kral’ın ülkesi: Bosna Hersek
Bosna Hersek’te ne kadar Müslüman yaşıyor?
Ülke nüfusunun %50,72’si Müslüman; kalan kısmının da %30,75’i Ortodoks ve
%15,92’u Katolik’tir. Toplam ülke nüfusu ise 2013 verilerine göre 3 milyon 531 bin kişidir. Bu rakamlardan da anlaşıldığı üzere Bosna Hersek yarı nüfus çoğunluğu ile Müslüman bir ülkedir. Aynı zamanda bulunduğu bölgedeki tek Müslüman ülke olma özelliğine sahip.
Bosna Hersek’e İslam ne zaman ve nasıl ulaştı?
1463’te fetih ile Osmanlı idaresi altına giren bölge halkı Osmanlı İmparatorluğu’nun İslami devlet düzeni ve adaletinin de etkisi ile kitleler halinde Müslüman olmuştur. Bugün hala Bosna Hersek Müslümanları üç kişiyi ülkelerinin kurtarıcısı olarak kabul ederler: Aliya izzetbegoviç, Necmettin Erbakan ve gerçekleştirdiği fetih ile onların İslam ile tanışmalarına vesile olan Fatih Sultan Mehmet Han. Yine bugün bölgede Boşnaklar diğer dini gruplar tarafından Boşnak olmaktan ziyade Türk olarak tanımlanırlar. Zira Balkanlar’da
zihinlerde İslam, Osmanlı bölgeye ayak bastı basalı Türklükle özdeşleşmiştir.
Bosna’nın en meşhur camileri hangileridir?
Ülkede birçok yapıda olduğu gibi camilerde de Osmanlı izleri görülüyor ki bunların içinde Hünkar Camii aynı zamanda bölgenin ilk Müslüman mescididir. Cami 1993’te Sırplar tarafından yakılmış ancak 2016’da tekrar inşa edilmiştir. Ali Paşa Cami yine Türk izlerini taşır. Ferhadiye Cami ise aynı şekilde Osmanlı yapımı muazzam mimarisiyle Sırplar
tarafından yok edilmek istenen kültürel miraslardan sadece bir tanesi olarak yerini alır. Vratnik ve Bistrik Camilerine de Bosna’nın mütevazi camileri olarak değinebiliriz. Bütün bunlar ve hepsini sayamadığımız daha onlarca cami Bosna Müslümanlarının nazarındaki kıymetlerinin yanında ülkeyi ziyaret eden turistlerin de uğrak mekanlarındandır.
Bosna’da İslam adına çalışmalar yürüten en önemli şahsiyetler kimlerdir?
Ali Fehmi Cabiç, Bosna tarihinde bu anlamda mutlaka değinmemiz gereken kıymetli Müslüman bir alimdir. Kendisi henüz çok genç diyebileceğimiz bir yaşta Mostar müftüsü olmuştur. (1884) Cabiç, bölge Müslümanları tarafından çok sevildi ve 1899 senesinde dikta
Avusturya rejimine karşı Müslümanların dini ve ilmi muhtariyetini savundu. Kısa zamanda da bu hareketin önderliğini üstlendi. Hafız Halid Hacimuliç Efendi Bosna-Hersek’te Mesnevi
okuma geleneğini devam ettiren son kişidir ve yakın zamanda vefat etmiştir.
Son olarak değineceğimiz isimse tabi ki Aliya İzzetbegoviç. Ülkenin ilk cumhurbaşkanıdır. Ancak bir siyasetçi olmanın ötesinde düşünce dünyası ile kendisine olan sevginin ülke
sınırlarını aştığı bir “Bilge Kral”dır. Sırp katliamlarının en ileri boyutlara ulaştığı zamanlarda dahi düşmana karşı bile her zaman ahlaklı olanı tercih edeceğini defalarca vurgulamıştır. Öyle ki düşman tarafı da, onu hiç sevmedikleri ama adaletinden emin oldukları bir kimse olarak tanımladı. Aliya İzzetbegoviç itidalli duruşu; evrensel İslam ahlakını merkeze aldığı eylem, fikir ve eserleriyle bugün hala birçok insanı etkilemeye devam etmektedir.
Bosna Hersek’teki Müslümanların en büyük sıkıntısı nedir?
Bosna’da savaş bitti ama barış da gelmedi. Bugün Bosna Hersek Müslümanları hala savaşın yıkıcı etkileri ile baş etmek zorunda. Öyle ki günlük hayatlarında savaş suçlusu Sırplarla
karşılaşıp buna tahammül etmek durumunda kalabiliyorlar. Yirmi küsur senedir cesetlerine bile ulaşamadıkları çocuklarının katillerine mesela.. Ancak elbette bütün Sırp halkı suçlu olmadığından bütün suçluları ayırt etmek ve cezalandırmak da mümkün görünmüyor. Bununla yaşamak çokça yıpratıcı ama yine de Bosnalı Müslümanlar ülkedeki Sırp bölgelerinden vazgeçmemekte ısrarlı. Zira bu bölgelerden vazgeçmeyi zaten mağduru oldukları savaşın yenilgisini kabul etmek olarak görüyorlar. Ayrıca Sırp kesimi ülkeden ayrıldığı takdirde zaten çok küçük bir yüz ölçümüne sahip ülke iyice küçülecek. Konuyla ilgili olarak, katliamın bir parçası olan BM faaliyetleri zaten güven vermiyor. Lahey kararları tatmin edici değil. Savaş suçlularına karşı haklı mücadele; dernekler ve hukuk yoluyla sürdürülmeye devam ediyor.
