5 Soruda Sırbistan’da İslam
Sırbistan, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle dikkat çeken bir Balkan ülkesidir. Ülkenin etnik çeşitliliği, farklı inanç ve kültürlere sahip toplulukların bir arada yaşadığı bir mozaik sunar. Bu mozaikte, özellikle Müslüman toplumun oluşturduğu Boşnaklar, Sırbistan’ın renkli ve çeşitli yapısının önemli bir parçasını temsil ederler. Özellikle Sancak Bölgesi’nde yoğunlukla bulunan Müslüman nüfus, tarihsel ve kültürel kökenleriyle bu bölgeye özgü bir kimlik oluşturmuştur. Bu makalede, Sırbistan’daki Müslüman toplumun tarihini, kültürel zenginliklerini, dinî kurumlarını ve yaşadığı bazı zorlukları keşfedeceğiz
Sırbistan’da Müslüman nüfus ne kadar?
Sırbistan’da Müslüman toplumunu Boşnaklar oluşturmaktadır. 2018 yılı verilerine göre Sırbistan’da 7.1 milyon insan yaşamaktadır. Etnik dağılımı şu şekildedir: %83’ü Sırp, %4 ‘ü Macar, %2 ‘si Boşnak , %1’i Karadağlı, %10’u Diğer (Roman, Arnavut vs.). Bu nüfusun yaklaşık 222.828’i Müslümandır. Müslümanların % 78.3’ü Sancak Bölgesinde yaşamaktadır. Ekim 2022’de yeni nüfus sayımı yapılmıştır. Müslümanların sayısında artış gözleneceği beklenmektedir.
Sırbistan’a İslam Ne Zaman Ulaştı?
Osmanlı 1521’de Sırbistan’ın tümünü fethettikten sonra Sırbistan, uzun zaman Osmanlı idaresi altında kalmıştır. Osmanlı İmparatorluğu, izlediği klasik iskan siyaseti çerçevesinde, diğer yerlerde olduğu gibi Sırbistan’a da Türkleri getirmiştir. Örneğin; Belgrad fethedildikten hemen sonra orada çok büyük değişiklikler yapılmış,Türk taarruzundan kaçan Sırplar ve diğer Hıristiyanların yerine Türk ve diğer müslümanlar yerleştirilmiştir. Buradaki Müslümanlar camiler yaparak çevrelerinde mahalleler kurmuşlardır. İnsanların sayısı artınca mahallelerin de sayısı artmış, orada kurulan çarşı, ticaret ve zanaatlarda şehrin merkezini oluşturmuştur. Müslüman halklar ve Sırplar bir arada yaşayarak 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Sırplar İslam’ı kabul etmeye başlamışlardır.
Sısbistan’da İslam Adına Çalışma Yapan Kurumlar Hangileridir?
Sırbistan’da resmi olarak iki tane islam birliği kurumu bulunmaktadır. Sırbistan İslam Birliği Cemiyeti (Mešihat Islamske Zajednice u Srbiji) ve Sırbistan İslam Birliği Riyaseti (Rijaset Islamske Zajednice u Srbiji). Bu kurumlara bağlı olarak çeşitli islami faaliyetler yapılmaktadır. Ayrıca Put Sredine , Svetionik , Hasene Serbia (Hasene Sırbistan), Hayrat, Otvorina Ruka gibi STK ve vakıflarda bulunmaktadır. Bu kurumlar yetim çalışmaları, insani yardım, kültür ve eğitim çalışmaları yapmaktadır. Yakın zamandaki salgın döneminde yaptıkları çalışmalarda azımsanamayacak kadar çoktur.
Bunların yanında Sırbistanda islam adına çalışma yapan bir çok alim vardır. Bunlardan bazıları; Saffet Kuduzovic , Elvedin Pezic , Sead Islamovıc, Dzevad Goloş, Adnan Mrkonjic’dir.
Sırbistan’daki Camiler ve İslam Merkezleri Neresidir?
Sırbistanda bir çok cami ve islam merkezi bulumaktadır. Özellikle Sancak bölgesinde. Sırbistanın başkenti Belgrad’da bir tek Osmanlı döneminden kalan Bayraklı Camisi günümüze ulaşmıştır. Ancak Sancak bölgesinde Osmanlıdan kalan bir çok cami ve islami eser varlığını korumaktadır. Resmi olarak, Novi Pazar şehrinde Gazilar İslam Merkezi ve Sjenica (Siyenitsa) şehrinde Ebu Hanife Camii İslam Merkezi vardır. Bunun yanında halen yapımı devam eden islam merkezleri bulunmaktadır.
Sıbistan’daki Müslümanların Yaşadıkları Problemler Nelerdir?
Ülkenın büyük bir bölümünü Hıristiyan Sırpların oluşturması sebebiyle Sancak Bölgesi dışında kalan şehirlerde helal yemek ve ibadethane bulunması noktasında sorunlar yaşanabilmektedir. Bunun yanında çoğunlukla müslümanların yaşadıkları şehirlerin gelişim sıkıntısı dikkat çekmektedir. Ülkedeki Sırp yöneticiler devlet dairelerine etnik Sırp vatandaşlarını öncelikli olarak kabul etmektedir. Bu durumda Sırbistanlı Müslüman Boşnakların gelişimine engel olmaktadır.
Kaynaklar
Amidi Seid, Sirbistan’da İslam Din Eğitimi, Bursa, 2015.
The World Bank, datatopics.worldbank.org/world-development-indicators/
İNSAMER, insamer.com/tr/ulke-profili-sirbistan/