Ebubekir er-Razi
Bir alim kaç farklı alanda çalışma yapabilir? Bir hekim hangi çalışmalarıyla dünyaya adını duyurabilir? Bu yazımızda sizlere tıp alanında ilklere imza atan ve “Arapların Galeni” olarak adını duyuran Ebubekir er-Razi’yi anlatacağız. Keyifli okumalar.
865 yılında Rey şehrinde dünyaya geldi. Batı dünyasında “Rhazes” adıyla biliniyor. Hayatı hakkında pek detaylı bilgi bulunmayan Razi; gençliğinde tıp, edebiyat ve şiirle ilgilenmiş. İslam’ın altın çağında tıp alanına yaptığı katkılardan dolayı “Arapların Galeni” olarak adlandırılır.
Gençlik yıllarında kuyumculuk yaparken kimyaya karşı ilgisi başlayan Razi, kendisine bir laboratuvar kurmuş ve kimya deneyleri yapmaya başlamış. İlim için seyahatler yapan Razi, önce Horasan bölgesine gitti. Horasan bölgesindeki ilim merkezlerinde Yunan, Hint ve İslam tıbbı hakkında araştırmalar yaptı. Bu alanda yaptığı çalışmalarla Galen’den beri kimsenin erişemediği tıp bilgisine ulaştı. Çiçek ve kızamığı iki farklı hastalık olarak tespit etti. Seyahatlerinden sonra Rey’e geri döndüğünde tıptaki başarılarından dolayı hem saray hekimliğine hem de devlet işlerine danışman olarak getirildi.
Tıp alanında adını duyuran Razi halifenin daveti üzerine Bağdat’a gitti. Burada çalıştığı hastanede dahiliye, nöroloji ve göz doktorlarından oluşan uzman bir kadro oluşturdu. Sağlık hizmetinin sürekliliği için de bugün halen devam eden nöbet sistemini geliştirdi. Razi yaptığı muayeneyi, koyduğu teşhisi ve ilacın etkilerini tedavi sonuçlanana kadar kayıt altında tutardı. Razi’nin tecrübelerinden faydalanmak isteyen diğer hekimler, günlük hasta kontrollerinde onu takip etmiş ve böylece hasta başında klinik dersi veren ilk hekim olmuştu.
Razi, tıp alanında yaptığı çalışmalarla eşzamanlı kimya alanında da çalışmalar yürüttü. Önce çeşitli madenlerden altın elde etme sanatı ve kimya ilminin başlangıcı olan simya ile ilgilendi. Bu alanda yaptığı çalışmalar sonucunda değerli madenler elde edemese de gliserin, kükürt asit, soda, nitrit asit ve alkol gibi kimyasal maddeleri keşfetti ve modern kimyanın kurucularından biri olarak kabul edildi.
Hayatının sonlarına doğru kimyasal maddelerle yaptığı çalışmalar gözlerini etkilemiş ve görme yetisini kaybetmesine neden olmuştu. Doğduğu şehir olan Rey’de vefat etti.
Razi tıp başta olmak üzere mantık, matematik, astronomi, kimya, metafizik ve ilahiyat alanında toplamda 200’e yakın eser verdi. İslam felsefesinin ilk filozoflarından oldu, tıp alanındaki eserleri başta Latince’ye sonrasında diğer dillere tercüme edildi. Tercüme edilen eserleri uzun yıllar boyunca Avrupa’daki tıp fakültelerinde okutuldu. O, hemen her alanda yaptığı çalışmalarıyla döneminin önde gelen alimi olmuştu. Ortaya koyduğu fikirlerle Antik dönem ve kendi dönemi dahil birçok alimi eleştirmişti.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Bilim Tarihi bölümü mezunuyum. Aynı zamanda yine Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Geleneksel Türk Sanatları son sınıf öğrencisiyim. Çeşitli bloglarda kültür ve tarih alanlarından yazılar yazıyorum.
