İslam Şehirleri: Lahor
İslam şehirleri serimizde bu kez de Pakistan’ın Lahor şehriyle karşınızdayız!
Pakistan’ın 5 eyaletinden biri olan Pencap’ın başkenti Lahor, ülkenin ekonomik ve kültürel açıdan en zengin şehridir. İsminin nereden geldiği tam bilinmemekle birlikte Hindu efsanelerinde adı geçen tanrı-kral Ramacandra’nın oğlu Lava’dan (Loh) esinlendiğine dair rivayetler vardır.
İslam Tarihinde Lahor
Abbasiler döneminde öne çıkan İran asıllı tarihçi Belazüri, kaynaklarında sahabeden Ebu Sufre’nin(ra) oğlu ve Muaviye b. Ebi Süfyan’ın kumandanlarından biri olan Mühelleb bin Ebu Sufre’nin 664 yılında bu bölgeye sefer düzenlediğinden bahseder. Bu seferin temeldeki amacı ise Horasan’da büyük fetihler gerçekleştirmekti. Bu yıllarda Lahor, Hindistan topraklarına bağlıydı.
Lahor Gazneli Mahmud’un Elinde
1013-1014’lü yıllara baktığımızda Gazneli Mahmud’un Lahor’u ele geçirdiğini görüyoruz. Burada Lahor Kalesi ve çevresini kışlaya çevirerek Horasan’dan getirdiği Türk ve Tacik askerlerini yerleştirmiştir. Bu dönemde Lahor Gaznelilerin en gözde şehri haline gelmiştir.
Gaznelilerin hükmü boyunca Lahor birçok sufiye ve onların faaliyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Bu ev sahipliği ise Hindistan’ın İslamlaşmasına yol açmıştır. Açılan dergahlarla birlikte Lahor’a pek çok alim, şair ve sanatkar yerleşmiştir.
Lahor’da İslami Kalkınma Hareketleri
Gaznelilerin kısa süren hakimiyeti üzerine Lahor birçok çöküş ve ardından yeniden diriliş yaşamış, hükümet çok kez el değiştirmiştir. 1850-1947 yılları arasında Lahor, İngilizlerin yönetimi altındaydı. Geleneksel İslam yapıları şehre hakimiyet sürerken İngilizlerin kurumsallaşma hareketleri Avrupa tarzından esinlenen eserler oluşmasına yol açtı. İngiliz baskınlığını kontrol altına almak ve azınlıkta kalmamak adına Hindu ve Müslüman iki millet bu şehirde bazı teşkilatlanmalar kurdu. Müslüman Birliği Lahor şubesi ve Encümen-i Himâyet-i İslâm teşkilatı Müslümanların bu yapılarına örnek olarak verilebilir. 1940’ta alınan kararla ileriki yıllarda Hindistan ve Pakistan arasında bulunan Pencap bölgesi ikiye ayrıldı ve Lahor Pakistan’a kaldı.
Eğitim ve Kültür Merkezi Lahor
Lahor, tarih boyunca birçok ilim, fikir ve sanat adamı yetiştirerek önemli bir eğitim ve kültür merkezi olmuştur. Lahor Pencap Üniversitesi(1882), Government College, King Edward Medical College, University of Engineering and Technology, Islamia College ve Kinnaird College gibi pek çok eğitim kurumunu barındıran şehirde Kāidiâzam Muhammed Ali Cinnah Kütüphanesi de yer almaktadır.
Lahor Denince Akla Gelenler
Lahor Kalesi
Erken dönem Babür mimari örneklerinden olan yapı, “Eski Kale” diye de bilinir. 1981 yılından beri UNESCO‘nun Dünya Mirası listesinde yer almaktadır.
Badşahi Camii
Türk İslam imparatorluklarından olan Babürler tarafından yapımı 1967’de tamamlanan bu camii, iç ve dış alanıyla toplam 100 bin kişiyi alan bir mimariye sahiptir. Dönemin en büyük camisi olan Badşahi, günümüzde Pakistan’ın ikinci büyük camisidir. Pakistan’ın milli şairi Muhammed İkbal’in kabri de bu caminin hemen yanında bulunmaktadır.
Şalimar Bahçeleri
Yine Babürler tarafından inşa edilen Şalimar Bahçeleri, görenlerde eşsiz bir hayranlık uyandırıyor. Mimaride ve resimde olduğu gibi bahçelerde de cennet imgesi yaratmaya çalışan Babür geleneği; denge, simetri ve eksene çok önem veriyor. Bu bahçelere cennet imgesini uyarlamaya çalışırlarken de Kur’an’da geçen cennet ayetlerini esas alıyorlar. Su kanallarını besleyen çeşmelerin zarafeti cennet ırmaklarını yansıtmayı amaçlar.
Jahangir, Asif Khan ve Akbari Sarai Mezarları
Jahangir, Asif Khan ve Akbari Sarai, Hindistan’ın zengin tarihî mirasının önemli unsurlarını temsil eden mezar kompleksleridir. Bu yapılar, Mughal İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş olup, muhteşem mimarileri ve kültürel değerleri ile dikkat çekerler.
Cahangir Mezarı, Mughal İmparatoru Jahangir’in anısına inşa edilmiştir. Lahore’da yer alan bu yapı, 17. yüzyılda tamamlanmıştır ve Hint-İslam tarzının en güzel örneklerinden birini sunar. Beyaz mermerden yapılmış olan mezar, detaylı işlemeleri, bahçeleri ve havuzlarıyla estetik bir bütünlük sunar.
