Kur’an’da Adı Geçen: Karizmatik Kargalar
İnsan, her şeyi yeni yeni tanıyan bir varlık olarak dünya sahnesine girdiğinde, Hz. Âdem türlü varlıkların eşliğinde, dünyanın en bakir halini deneyimlemişti. Her şey ilkti; duygular, bakışlar, renkler… İnsan sevgiyi de tattı, kıskançlığı da. İlk suç işlendi. Kâbil, Hâbil’i öldürdü sonra ne yapacağını şaşırmış vaziyette kardeşinin başında beklerken yeri eşeleyen bir karga gördü. Defin işlemini kargalariel öğrendi ve acı bir pişmanlıkla hayıflandı “Yazıklar olsun bana! Şu karga kadar olup da kardeşimin cesedini örtmekten aciz miyim ben?” İşte bu içeriğimizde Kur’an-ı Kerim’de zikredilen insanlığa defin işlemini öğreten zeki kargalar hakkında konuşacağız.
Sinema ve edebiyatta kötülüğün şaşmaz ikonu olarak ele alınan kargalara haksızlık yapıldığını düşünüyorum. Keza doğada harika birer alet yapıcı olarak problemleri çözme, takım çalışması, stratejik planlama, analitik düşünme, etkili kaynak yönetimi, güçlü hafızaları göz önüne alındığında ne kadar muhteşem canlılar oldukları, olumsuz çağrışımları nedeniyle örtbas ediliyor gibi. Bundan yıllar önce New Caledonian cinsi karga, bir tüpün içerisindeki yiyeceği almak için teli bükerek ucunu kanca şekline getirir ve yiyeceğe ulaşır. O günden beri kargaların zekâsı üzerine yapılan araştırmalarca bilim insanları kargaların zekasını, yedi yaşındaki bir çocuğun zekasıyla eşit olduğunu dile getirirler. Peki kargalar, bu zekalarıyla neler yapabiliyor? İnsanın dünyadaki yolculuğuna en başından beri eşlik eden kargalar doğada seyir eyleyelim.
Kargalar Zekalarıyla Neler Yapabiliyor?
Karga, alet yaparak yiyeceklerine ulaşırlar; yaprakları yırtarak kıvırırlar ve ağaç kavuklarındaki böceklere ulaşmak için kullanırlar. Soyutlama, yer değişimi, yer çekimi gibi karmaşık kavramları da anlayabilirler. Kargaların, ceviz ağaçlarında tüneyip cevizlerin kırılmasını sağlamak için yüksekçe bir yerden cevizi aşağıya bırakmalarına şahit olmuşuzdur. Bunun yanı sıra karga, cevizleri yola bırakıp üzerinden bir arabanın geçmesini de bekleyebilirler. Hatta ki, yoldaki cevizleri, arabalar için kırmızı ışık yandığında gelip toplarlar. Bu şekilde bulunduğu ortama da çok iyi uyum sağladığını görebilmekteyiz. Kargaların hafızaları da ziyadesiyle kuvvetlidir; yüzleri, mekanları hatırlarlar. Göç yolunda bir karga dahi öldüyse o yolu bir daha kullanmazlar ve bu durumu nesilden nesile aktarabilirler. Dolayısıyla sosyal yönleri de kuvvetlidir, tehlikelere karşı birlikte hareket ederler. Kargalar kendilerini kontrol de edebilirler.
Kargaların zekâları üzerine yapılan deneylerden birinde kargalara az sevdikleri yiyecekleri daha çok sevdikleri yiyeceklerle değiştirme imkânı sunuldu. Kargalar bu imkânı elde etmek için on dakika beklemeyi tercih etti.
Kargaların Test Düzeneklerindeki Başarıları
Bunun yanı sıra bir araştırma ekibi kargaların anlık plan yapabilme becerilerini test etmek için bir deney sistemi kurdular. Bu deneyde karganın yiyeceğe ulaşması için bir tüpün içerisinden çubukla taş alıp o taşı başka bir düzenekteki yiyeceği almak için kullanması gerekiyor. Üstelik bu düzenek tahta paravanlarla birbirinden ayrılmış vaziyette. Dolayısıyla kargalar, bütün sistemi baştan görmedi. Sonuç ise, bu üç aşamadan oluşan plan Saturn adlı karga tarafından hatasızsa tek denemede tamamlandı.
Başka bir deneyde ise 007 lakaplı bir karga belli bir sıra ile dizilenmiş sekiz basamaktan oluşan bir düzenekte teste sokuldu. Karga, öncesinden her objeyi ayrı ayrı tanımaktaydı ancak bu şekilde dizildiğini ilk defa gördü. Başarılı olabilmesi için bu sekiz basamağı sırayla ve eksiksiz tamamlaması gerekliydi. Sonuç ise başarılı.
Karganın zekâsı üzerine yapılan bu araştırmalar bize gösteriyor ki varlıkdaşlarımız, mucib-i hayret türlü donanımlarla yeryüzünde biz insanlarla birlikte bir hayata sahipler. Kur’an-ı Kerim’de karganın insanlığa defin işlemini öğretmesi vurgulanarak bizlere büyük bir pencere açılır. İnsana akıl hocası olarak gösterilmesi, insanın kendi egosal varlığından çıkıp gözlerini yaratılmışlara çevirdiğinde ne çok ilim, hikmet bulabileceğine ufak bir kanıttır. Öyle ki kötü çağrışımlar uyandıran bir canlının dahi insanlığa akıl edemediğini öğretmesi çok manidar.
Kaynaklar:
- Kargaların Problem Çözmeleri Deneyi, youtube.com/watch?v=k0Wxww9rub4&t=104s
- Kavak, Dr. Fadime . “Klasik Arap Edebiyatı Kaynaklarında Karga Motifi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 / 1 (Ocak 2013): 117-142: dergipark.org.tr/tr/download/article-file/143599
- Karga, H.A, akademyadergisi.com/karga/
- M. Ç. Sever, et al. Karga Zekası: Kargaların Baş Döndürücü Zekasına Örnekler…. (30 Nisan 2018).: https://evrimagaci.org/s/5393
