Biyografi

Mahmut Esad Coşan

Bu yazımızda hakkı ve hayrı, iyiyi ve güzeli yayma konusunda kapsamlı ve verimli çalışmalar yapmaktan bir an olsun geri kalmayan bir şahsiyet olan Mahmut Esad Coşan Hoca’yı konu alacağız. Vefat edinceye değin sosyal faaliyetlerini, tebliğ ve irşad çalışmalarını sürdürmüş ve çevresini de daima bu çalışmalara teşvik etmiş olan bu güzel insanın hayatına gelin beraber bakalım. 

Mahmut Esad Coşan 14 Nisan 1938 tarihinde Halil Necati Efendi ile Şadiye Hanım’ın evladı olarak Çanakkale’nin Ahmetçe köyünde dünyaya gelmiştir. Nesebi anne ve baba tarafından Buhara’dan Çanakkale’ye göç eden seyyidlere dayanan Mahmud Esad, ilk dini eğitimini ailesinde almıştır. Babası Halil Necati Efendi, çocuklarını okutmak için İstanbul’a yerleşmiş ve daha sonra müezzinlik sınavını kazanarak Fatih Müftülüğünde göreve başlamıştır. İrşad görevini sürdürürken Mehmet Zahid Kotku’nun sohbetlerine katılmış ve onun yakın dostlarından olmuştur. Bu münasebetle, Mahmut Esad Coşan da küçük yaştayken Zahid Kotku’nun meclisinde bulunarak maddî ve manevî feyz almış ve ona intisap etmiştir. Eğitim hayatına İstanbul’da başlayan Coşan, 1950’de İstanbul Vezneciler İlkokulunu, 1956’da da Vefa Lisesini bitirmiştir. Mühendislik okumak isteyen Mahmut Esad hocası Mehmet Zahid Kotku’nun tavsiyesi üzerine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap-Fars Filolojisi bölümüne kaydolmuştur. 1960 yılında, Arap Dili ve Edebiyatı, İran Dili ve Edebiyatı, Ortaçağ Tarihi ile Türk-İslâm Sanatı sertifikalarını almaya hak kazanarak üniversiteden mezun olmuştur.

Sevilen Hoca

Mahmut Esad Cosan 1
Mahmut Esad Coşan

Mahmut Esad Coşan 1960 yılında mezuniyetinin ardından şeyhi Mehmet Zahid Kotku’nun teklifi üzerine kızı Muhterem Hanım’la evlenmiş ve bu evlilikten iki kızı bir oğulları dünyaya gelmiştir. Aynı yıl Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesinde açılmış olan asistanlık sınavını kazanan Coşan asistan olarak göreve başlamıştır. Yine bu yıllarda fakültelerde resmî ders olarak Kur’an-ı Kerim dersi olmadığı için öğrencilerin kendi çabalarıyla Kur’an öğrenmeye çalıştıklarına şahit olunca Esad Coşan, müsait zamanlarında gönüllü olarak, isteyen talebelere Kur’an-ı Kerim ve Osmanlıca dersleri vermeye başlamıştır. Esad Coşan kendi alanında söz sahibi birisiydi. Nitekim o, Türk-İslâm edebiyatında ilk müracaat edilen kimseydi. Fakültedeki hocalar arasında belli başlı bir saygınlığı vardı öyle ki kendisinden önce profesör olmuş hocalar bile, ağır bir parça olduğunda; “Esad Bey, beraber şu şiire bakabilir miyiz?” diye kendisine gelirlerdi. Herkese yardımcı olmaya gayret gösteren Esad Hoca, öğrencilerin çok sevdiği, saygı gösterdiği bir kimseydi. Onun kapısı herkese açıktı öyle ki öğrenci gelir, kapıyı çalar hocasına derdini anlatır, cevabını alır ve müsterih bir eda ile oradan ayrılırdı.

İrşad Görevlisi

Kuran

Tarihler 1965 yılını gösterirken doktora tezini vererek ilâhiyat doktoru unvanını almış olan Esad Coşan bu başarısını takiben 1973’te de doçent olmuştur. 1977’den itibaren şeyhinin isteğiyle İskender Paşa Camii’nde pazar günleri hadis dersleri okutmaya başlayan Coşan, aynı yıllarda Ankara Hacı Bayram-ı Veli Camii’nde haftanın belirli günlerinde hadis derslerine de devam etmiştir. Yine bu yıllarda özellikle üniversite talebelerine yönelik Türk edebiyatı ve Osmanlıca seminerleri düzenlemiştir. Evlerinin çevresinde cami olmadığı için Esad Coşan’ın gayretleriyle üstte Kur’an Kursu, altta cami olmak üzere cami inşa edilmiş, buralarda da zaman zaman hadis ve tefsir sohbetleri yapmıştır. Şeyhi Mehmet Zahid Kotku ile birlikte Anadolu’nun çeşitli şehirlerine beraber seyahat etmiş, sohbetler yapmışlardır. Mehmet Zahid Efendi’nin hastalığında, ameliyatında hep yakın hizmetinde bulunmuş ve son demlerinde de yanında olmuştur. Mehmet Zahid Kotku’nun arzusu üzerine vefatından sonra, cemaatin eğitimiyle ve her türlü meselesiyle ilgilenme, tebliğ ve onun yapmış olduğu irşad hizmetlerini devam ettirmiştir. Herkesle uyumlu bir iletişimi olan Hoca’nın komşuluk ilişkileri de gıpta edilecek cinstendi öyle ki tüm yorgunluğuna ve yoğunluğuna rağmen, komşularına da vakit ayırır ve ziyaretlerinde tebessümü eksik etmezdi.

İlmin Işığı Altında

Camii

İrşad görevini sürdürürken akademik hayatına da devam eden Esad Coşan, 1982’de profesör unvanını almıştır. 1987 yılında sosyal çalışmalara daha fazla vakit ayırabilmek amacıyla emekliliğini isteyerek üniversiteden ayrılmıştır. Daima Kur’an ve sünnet eksenli bir tasavvuf anlayışına sahip olan Hocamızın yaptığı hizmet ve çalışmalarda da bu anlayışın izleri görülmüştür. O, üniversite öğretim üyeliğinden emekli olup ayrıldıktan sonra da, tasavvuf ve İslam anlayışını sağlıklı bir şekilde tesis etmek için eğitim çalışmalarına ara vermemiştir. Oluşturduğu ders ve sohbet halkalarının yanı sıra eğitimin yaygınlaştırılması için basın ve yayın çalışmalarıyla ilgilenmiş, yazdığı yazılar, yaptığı sohbetler ve verdiği konferanslarla insanımızı eğitmeye devam etmiştir. Çıkarılmasına öncülük ettiği İslam, Kadın ve Aile, İlim ve Sanat, Gülçocuk, Panzehir dergileri, Sağduyu gazetesi, Akra FM isimli radyo ile bir iletişim ağı kurmuştur. Yayınlanan yazıları araştırma dosyalarıyla ve İslam dünyasından haberler ile halkın bilgilenmesine ve bilinçlenmesine katkıda bulunmaya gayret göstermiştir. İyimser, ümit verici, yol gösterici yazılar ile sevgi, saygı, birlik ve beraberlik mesajlarını ilmin ışığında topluma ulaştırmaya gayret etmiş, pek çok hayırlı gelişmelere vesile olmuşlardır.

Bir Tavsiye

Kuran 1

Esad Coşan, yaptığı ve yapılmasını teşvik ettiği bütün faaliyetlerin merkezine ilmî anlayışı koymuş ve onu hâkim kılmak istemiştir. Nitekim 1986 yılında kaleme aldığı bir yazısındaki şu ifadeler, Hocamızın hizmet anlayışındaki merkezin ilim üzerine kurulu olduğunun da bir göstergesidir:

Milli bekamız, ilerleme ve kalkınmamız, halkımıza yönelik hizmetlerimiz, hayat standardını yükseltme, gelir ve konfor sağlama çalışmalarımız hiç şüphesiz ilme bağlı demektir. Bu da şahsi emniyet ve rahatımız, çocuklarımızın huzur ve istikbali de bir bakıma ilme bağlı olacak demektir. Bu yüzden takvalı ve şuurlu Müslümanlar olarak bizler mutlaka çalışkan olmalıyız. Devamlı ve çokça okumalı, ilmi gelişmeleri yakından takip etmeliyiz. Kendi kültümüzün temeli olan Arapça, Farsça ve Osmanlıcayı bilmeli, Batı dillerinden en az birini öğrenmeye çalışmalıyız. Meseleleri ilmi açıdan ele almayı öğrenmeli; araştırmalar, incelemeler yapmalı; olgun düşünmeli ve serinkanlı karar vermeliyiz.

Güzel Amaçlar Peşinde

Kitap

İlmî faaliyetlerin yanı sıra sosyal çalışmaları ve toplumsal yardımlaşmayı da önemseyen Esad Coşan; Hakyol Vakfı, İlim, Kültür ve Sanat Vakfı gibi vakıfların ve çeşitli derneklerin kurulmasına öncülük etmiş, eğitim ve yardımlaşma faaliyetini yaygınlaştırmak için gayret sarf etmiştir. Halkın güzel amaçlarda birleşmesini, organize olmasını sağlamaya çalışmıştır. İlmî seviyesi yüksek hocalar yetiştirmek amacıyla İstanbul, Ankara, Konya ve Bursa’da hadis ve fıkıh enstitüleri açtırarak fakültelerde okuyan veya mezun kimselere, alanında ehil hocalardan Arapça, hadis, tefsir ve fıkıh dersleri verdirilmesini sağlamıştır. Faaliyetlerini farklı alanda da sürdüren Coşan, yurt dışındaki Müslümanlarla iletişimi sağlamak ve ziyaretleri kolaylaştırmak maksadıyla bir seyahat acentesi kurulmasına öncülük ederek bu şirket vasıtasıyla hac ve umre programları, çeşitli yurt içi ve yurt dışı gezileri, aile ve eğitim toplantıları düzenlemiştir. Her yıl hac ve umre dolayısıyla farklı ülkelerden gelen Müslümanlarla görüşerek diyalog kurmuştur.

Hayr Üzere Bir Yaşam     

Brisbane
Brisbane Şehri

Mahmut Esad Coşan’ın sohbet ve vaazları yurt içinde ve yurt dışında büyük ilgiyle karşılanmış ve davetler üzerine Coşan, Avrupa, Kuzey Amerika, Afrika, Orta Asya ve Avustralya’da pek çok ziyaretler düzenlemiştir. Bu ülkelerde düzenlediği konferans ve sohbetler ile eğitim ve irşad halkasını genişletmiştir. 1997 yılından itibaren tebliğ ve irşad çalışmalarını yurt dışında sürdüren Esad Coşan, 1998 yılında Avustralya’nın Brisbane şehrine yerleşerek Avustralya ve pek çok yerde camiler ve kültür merkezleri açılmasına öncülük etmiştir. Brisbane’daki camide, her gün sabah ve yatsı namazlarının ardından hadis sohbeti yapmıştır. Hayr üzere bir yaşam süren Mahmut Esad Coşan, 4 Şubat 2001 tarihinde bir caminin açılışına giderken, Avustralya’da geçirdikleri bir trafik kazası sonucu, yanında bulunan damadı Prof. Dr. Ali Yücel Uyarel ile birlikte ahirete göç etmişlerdir. Ölümü sevenleri ve bütün Müslümanlar tarafından derin bir üzüntüyle karşılandı. Sydney’de kılınan cenaze namazından sonra Türkiye’ye getirilen naaşı Fatih Camii’nde yüz binlerin iştirak ettiği cenaze namazından sonra dua ve gözyaşlarıyla Eyüp Sultan Mezarlığı’nda toprağa verildi. Hocamızı rahmetle yâd ediyoruz, Allah bizlere de yolundan gidebilmeyi nasip etsin.

Kaynakça:

  1. Akkuş, M. (tarih yok). Temmuz 3, 2023 tarihinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/cosan-mahmut-esat
  2. Güngör, Z. (2001). İlim ve Gönül Dünyamızdan Kayan Yıldız: Prof. Dr. Mahmut Esad Coşan Hocamız. İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi .
  3. Erkaya, D. M. (tarih yok). Prof. Dr. M. Es’Ad Coşan Güncel Meseleler. 21-29.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu