Ramazan Söyleşileri: Malezya’da Ramazan
Farklı ülkelerde mübarek Ramazan ayının nasıl yaşandığını ele aldığımız Ramazan Söyleşileri serimizin bu seferki konusu: Malezya’da Ramazan
Kendinizi kısaca tanıtır mısınız?
Merhaba, ben Abdul Rahim bin Ellias. Malezyalıyım. Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi’nde lisansüstü öğrencisiyim.
Salgın süresince Müslümanlar dinlerini nasıl yaşadılar? Salgın neleri değiştirdi?
Diğer ülkelerde olduğu gibi pandemi bazı alanlarda bizim de hayatımızı etkiledi. Birçok işletme ve camiler ya kapandı ya da belirli bir süre ile sınırlandırıldı. Dini amaçlı halka açık toplantılar da kısıtlandı. Zaman zaman toplantılar tamamen yasaklandı. Her iki bayramda da toplanamadık. Katı kurallar vardı ve Kurban Bayramı’nda kurban kesilmesi dahi iptal edildi.
Malezya’da salgın öncesi Ramazan ayı nasıldı? Bu kutsal ayda insanlar neler yapar?
Pandemiden önce, Ramazan ayında cemaatle yapılan ibadetler ön plana çıkıyordu. İftardan teravihe ve diğer namazlara, ders halkalarına ve mukabeleye kadar. Bu ayda, hayatın manevi yönleri dışında, insanlar birbirleriyle tanışıp muhabbet ediyorlar.
Ramazan ayında hem Türkiye’de hem de Malezya’da yaşadınız. İki deneyim arasındaki farklar nelerdir?
Farklılıklardan çok benzerliklerimiz olduğunu söyleyebilirim. Bence Malezya’daki camiler, İstanbul’da bulunduğum camilere göre daha canlı ve program dolu. Diğer bir fark ise Malezya’da Ramazan ayında gündüzleri halka açık yeme-içme Türkiye’ye göre daha hassas. İstanbul’da sokakta yürürken insanların gündüzleri açıktan bir şeyler yiyip içmesine şaşırmıştım. Bu Malezya’da büyük sorun olur. Diğer bir fark, teravih namazlarını nasıl kıldığımız. Mesela Türkiye’de, camilerdeki çoğu imam her rekatta sadece 2-3 ayet Kur’an okuduğu için şok olmuştum.
Ramazan ayında Malezya’ya özgü gelenekler neler? Ya da normalde olmayan ancak Ramazan ayında hayatınıza giren şeyler var mı?
Hatırlayabildiğim eşsiz geleneklerden birincisi, Ramazan pazarımız. Yalnızca birkaç yerde kurulan bir yiyecek cennetidir. Farklı türde yiyecek tezgahları olur. Genellikle ikindi vaktinden akşam yemeğine kadar devam eder ve Müslümanlara iftar seçeneği sunar. İkincisi, sığır eti kullanılan, özel bir tür pirinç lapası olan ‘bubur lambuk’un pişirilmesi ve dağıtılmasıdır. Haftanın birçok günü, camilerde pişirilir ve ikindi vakti ücretsiz olarak dağıtılır. Bunun dışında camilerde iftar için sık sık ziyafetler verilir.
Malezya’da mübarek Kadir Gecesi’nde neler yapıyorsunuz? İnsanlar bu özel gecede ne yapıyor?
Kadir Gecesi hakkında, kesin olarak belirlenemeyeceği görüşüne sahibiz. Bu nedenle belirli bir gece için belirli bir ibadetimiz yok. Hadiste belirtildiği gibi Ramazan’ın son 10 gecesinde ibadetlerimizi arttırıyoruz.
Malezya çok kültürlü bir ülke. Peki, gayrimüslimler Ramazan’ı biliyor mu? Müslümanların davranışları hakkında ne düşünüyorlar? Ramazan’dan memnunlar mı?
Onlar bu mübarek ayın ve onunla gelen geleneklerimizin farkındalar. Haliyle hassas oldukları konular var. Örneğin gayrimüslimlerin çoğu, gün içinde önünüzde yemek yemek isterlerse önce sizden izin isterler. Bunun dışında genellikle bizimle beraber Ramazan çarşısında yahut Müslümanların iftar davetlerinde Ramazan’ın keyfini çıkarırlar.
Orada çok güzel camileriniz var. Camilerde özel Ramazan etkinlikleri oluyor mu?
Kur’an tilaveti, hatim ve mukabele gibi etkinliklerimiz var bizim de. Size benzer.
Ramazan’da insanlar ve toplum ruhen değişir mi? Davranışları değişiyor mu?
Evet. Manevi olarak Kur’an-ı Kerim tilavetini bir ayda bitirip tüm ibadetlerimizi çoğaltmaya çalışıyoruz. Toplumsal olarak ise bu ibadetleri cemaatle yaptığımız için etkileşimimiz daha fazla oluyor. Ayrıca Ramazan’da insanlar genellikle daha cömert oluyorlar. Fakirlere sadaka veriyoruz.
Son olarak da bayramı soralım. Ramazan Bayramı’nı nasıl kutlarsınız? Özel adetleriniz veya gelenekleriniz var mı? Örneğin Türkiye’de çocuklar kapı kapı dolaşıp yetişkinlerin ellerini öper ve karşılığında şeker veya küçük miktarlarda para alırlar. Bunun gibi şeyleriniz var mı?
Evet biz bu geleneklerin bazılarını paylaşıyoruz. Etrafta duit raya (bayram parası) toplamak için dolaşan çocuklar gibi. Ayrıca rendang, lemang ve ketupat dışında kuih raya (bayram tatlıları ve atıştırmalıkları) gibi sadece bayramlara özgü yemeklerimiz var. Bunları Google’da arayabilirsiniz. Baju raya (bayram kıyafetleri) dediğimiz yeni geleneksel kıyafetlerimiz bile var. Bazı aileler, komşuları ve arkadaşları için evlerini açık tutarlar. Ve bu açık evler tüm şevval ayı boyunca böyle kalır.
Bayramda ise sizin gibi gün içinde “bayramınız mübarek olsun” demek olan ”selamat hari raya eidul fitri’‘ diyoruz.
