Tokyo Camii’ye Doğru Bir Tebliğ Yolculuğu

Japonya’ya gelmek uzun zamandır hayalini kurduğum bir şeydi. Çocukluğumdan beri ilgimi çeken Asya coğrafyasını yakından gözlemlemek, yepyeni deneyimler edinmeme ve bambaşka bir kültürü tanımama vesile olacaktı. Bundan üç sene öncesinde Diyanet Tokyo Camii ve Türk Kültür Merkezi’nin çalışmalarından haberdar olduğumda içimde oraya gitmek için büyük bir iştiyak oluştu. Çünkü Japonya’ya olan ilgi ve alakamı aldığım İslami İlimler eğitimi ile birleştirerek Allah için güzel bir şeyler yapabileceğim en doğru yer olduğundan şüphem yoktu. Japonya’ya gezmeye gitmekten ziyade hem kendime hem de oradaki insanlara bir şeyler katmanın derdindeydim. Bu yazımda bütün bu düşünceler eşliğinde 2021 yılında Tokyo Camii ile iletişime geçerek staj yapmak istediğimi iletmemle başlayan Japonya serüvenimin arka planından ve Japonya gözlemlerimden bahsedeceğim.

Geçtiğimiz sene Avrupa’da 6 ay boyunca seyahat ettim ve farklı ülkelerden onlarca insanla tanıştım. Bu kişilerin hemen hemen hepsi ile konuşma bir noktada İslam’a geliyordu. En nihayetinde birçoğu ilk defa bir Müslüman ile bu kadar yakın olup vakit geçirdikleri için sorularını rahatça sorma fırsatı yakalıyorlardı. Ben de bunu fırsat bilerek, “Allah’ım, onların ne duymaları gerekiyorsa beni aracı kıl.” diye duamı ediyor ve dilim döndüğünce İslam’ı anlatıyordum. Elhamdülillah, en nihayetinde İslam’a karşı önyargılarını kıranlar, ilgisini çekip araştırmaya başlayanlar ve hatta hidayet nasip olanlar oldu.

Seyahat ettiğim her yerde Allah’ın dinini daha kimlere ulaştırabilirim, diye düşünerek hareket ettim hep. Avrupa seferimin ardından öyle bir noktadaydım ki, elimde koca bir gaye var ama önümde bir rolmodel yoktu. Tam da o sıralarda Abdürreşit İbrahim Efendi’yi tanımak nasip oldu. Kendisi Tatar Müslümanlarından bir seyyah ve azmine hayran olduğum bir dava insanı. Yaşlılığına aldırış etmeden Avrupa, Rusya, Hindistan, Çin, Kore ve tabii ki Japonya’ya seyahat eden gerçek bir gezgin.

Gittiği her yerde İslam’ın ve Müslümanların faydasına olacak ne yapabilirim diye düşünmüş hep. En nihayetinde yıllar süren çabalar sonucunda hem İslam’ın Japonya’da resmi din olarak kabul edilmesini sağlamış hem de Tokyo Camii’nin kurulmasına vesile olmuş. Kendini İslam’a adayan Abdürreşit İbrahim Efendi son nefesini de Tokyo’da vermiş. Kabri şuanda Tokyo’da bulunan Tama Müslüman mezarlığında bulunuyor.

Abdürreşit İbrahim Efendi’nin seyahatnamesini okurken Japonya’ya gitme iştiyakım daha da arttı. Japon milletine düzdüğü övgüler ve Japonların İslam’a olan meyillerinden bahsedişi merakımı kamçılıyordu. En önemlisi de oralarda İslam’ı anlatacak insanlara olan ihtiyacı vurguluyordu. Hatta konuştuğu Japon siyasilerinden birisi şöyle diyordu: “Bizler İslam’ı öğrenmek istiyoruz ancak bize İslam’ı Japonca anlatacak kimse olmadığı için ecnebi kaynaklara başvurmak zorunda kalıyoruz. Onlar da İslam’ı kötüleyerek anlatıyorlar.” Bu cümleleri okuduktan sonra neden oralarda olmam gerektiğine, neden Japonca öğrenmem gerektiğine dair bütün sorularım cevaplanmıştı.

Japonya İzlenimleri

Şu ana kadar 20 ülkeye seyahat ettim ancak bakış açımı genişletmek için dünyanın bir diğer ucuna uçmam gerektiğini biliyordum. Bu yüzden başka bir ülkede cami stajı yapmak daha kolay olabilecekken Japonya’yı tercih ettim. Japonların çok büyük bir kısmı İngilizce konuşmadığı için ziyaretçilerle iletişim kurabilmek için az da olsa Japonca bilmem gerekiyordu. Tokyo Camii stajım netleşince bütün bu motivasyon kaynaklarım sayesinde kendi kendime hızlandırılmış bir şekilde Japonca öğrenmeye başladım.

Pandemi döneminde sınırların kapalı olması, belli prosedürlerin halledilmesi derken 2023 Nisan ayının sonunda Tokyo Camii’ne staj için gelmek nasip oldu. Hakikaten de buraya geleli bir buçuk ay olmasına rağmen şu kısacık zamanda yaşadığım tecrübeler, gözlemlerim ve tanıştığım insanların hayatıma bambaşka bir pencere açtığını söyleyebilirim.

Cami’ye her gün onlarca Japon ziyarete geliyor. Ben de dilim döndüğünce yarı Japonca yarı İngilizce onlara Cami’yi ve İslam’ı anlatmaya gayret ediyorum. Namaz vakitlerinde camiye her çıktığımda hayran hayran camiyi izleyen Japonları görünce namaza davet ediyorum. Kendi kültürlerinde tapınağın içine girmeye dahi izinleri olmayan bu insanları namazı deneyimlemeye davet ettiğimde bir şaşkınlık geçiriyorlar.  Müslüman olmayan birinin camiye girebiliyor ve namaz kılabiliyor olması onların kalbini ısıtan unsurlar oluyor.

Japonların genel olarak İslam hakkında bilgisi çok sınırlı. Bu bir yandan iyi bir şey çünkü herhangi bir kötü yargıya sahip olmadan dinliyorlar. Bu sebeple burada İslamofobi’nin olmadığını rahatlıkla söyleyebilirim. Aynı zamanda Japonların çok büyük bir kısmı dini bir inanca sahip değil. Ailesinin Budist olduğunu söyleyenler çok az ve onlar da aslında dini bir gelenek gibi yaşıyorlar. Çünkü Budizm halkın yaşadığı bir dinden ziyade yalnızca tapınaklarda keşişlerin yaşadığı bir inanca dönüşmüş. Tapınaklara giden Japonlar da ibadet amaçlı değil gezmek amaçlı gidiyor zaten. Gitmişken bir de paramı verip dileğimi dileyeyim diyorlar. Kime, neden dua ettiklerinin bilincinde olmadan.

Tapınaklarda her adım başı ücret alınıyor neredeyse. Belli bir ücret verip fallarını çeken Japonlar eğer güzel bir şey çıkarsa fal paketi satın alarak içine koyup yanlarında taşıyor. Kötü çıkarsa da gerçekleşmesin diye fal kâğıdını tapınakta bunun için belirlenen yerlere bağlıyorlar. Bunun yanı sıra dileklerini belli bir ücret karşılığı ahşap çubuklar üzerine yazıp bırakıyorlar ve keşişler onlar için dua edip bu ahşapları duanın gerçekleşmesi için yakıyorlar. Bazen de bir avuç büyüklüğündeki ağaç gövdesi üzerine yahut deniz kabuğu üzerine resimli ve güzel kaligrafili bir şekilde dileklerini yazarak tapınağa asıyorlar. Alıp evlerinde bir tablo gibi kullanmak isterlerse o da mümkün.

Japon bir arkadaşım ile konuşurken sordum, “Tapınakta insanların ahşap üzerine dileklerini yazıp duvara astıklarını görüyorum. Ama bu dilekleri kime yazıyorlar? Yani ben dua ederken Allah ile konuşuyor, O’ndan istiyorum. O her şeye gücü yeten olduğu için duama icabet ettiğini biliyorum. Ama Japonlar tam olarak kimden istiyorlar?” Bir süre kaldı, düşündü. “Hakikaten, hiç düşünmemiştim.” dedi. Her şeyin bir adete dönüştüğü bu toplumda tek tipleştirilen Japonlar aslında ne kendi yaratılışları ve adetleri ne de akıbetleri hakkında düşünüyorlar.

Tam da bu yüzden Cami’yi ziyarete gelen Japonlar bize soruyorlar: “Sizde dua etmek ne kadar?” “Camiye giriş için bilet ücreti nedir?”…  “Burada para geçmiyor”, diyoruz. “Allah’ın evine girmek için ne bir ücret ödemene gerek var ne de Allah ile konuşmak için ne bir aracıya ihtiyacın var.” Kur’an meali ve kitaplar hediye ettiğimizde ya da ufak bir yiyecek ikramıyla hayretleri daha da artıyor. Onlara herhangi bir menfaat beklemeden iyilik ve güzellik ile yaklaşmamız burada pek de alışık olmadıkları bir durum.

Dışarıdan bakıldığında çok cafcaflı, eğlenceli, her şeyin aşırı ulaşılabilir olduğu Japonya toplumunda insanların çok mutlu ve huzurlu olduğu izlenimine kolay kapılabilir. Ancak Japonya intihar oranlarının en yüksek olduğu ülkelerden. Hemen hemen her hafta bir intihar vakası sebebiyle trenler iptal oluyor ve bu durum beni dehşete düşürürken buradaki insanların rutinine dönüşmüş durumda. Bunun sebebi ise materyalist dünya ile boğulmaları sebebiyle bir ruhları olduğunu unutmaları. Varoluşları ve kâinatın yaradılışı hakkında hiç düşünmemiş olmaları…

Japonlarla Müslüman kimliğim dolayısıyla daha ilk tanıştığımızdan itibaren açılan derin, manevi konular üzerinden bunu daha iyi gözlemleyebiliyorum. Birçoğu ilk defa böyle derin bir konuşma yaptığını, uzun zamandır iç dünyası hakkında düşünmediğini söylüyor. Ancak bizler akıllarına bir soru işareti koyarak, onların da bir ruhu olduğunu hatırlatarak dünyaya daha farklı bakmalarına vesile olabiliriz. İslam’ın sunduğu huzurlu yaşam tarzını; kardeşliğin, samimiyetin ne demek olduğunu bilfiil gösterebiliriz. Fıtraten İslam’a yatkınlığı olan bu milletin insanlarına İslam’ın kuşatıcı kanatlarının altında onlara da yer olduğunu anlatmak elbette bizlere düşer.