Makedonya’da Bir Zarafet Abidesi: Alaca Camii
Camilerimiz İslam’ın mihmandarlarıdır. Camiden çevreye doğru akan bir hayat, öz disiplinini temin edebilmiş, inandığı güzergâhtan şaşmadan akıp gidebilen berrak bir nehri anımsatır. Tetovo’nun (Kalkandelen) en tanınmış eserlerinden yerli dilde “Sarena Dzamija” (renkli camii) olarak anılan Alaca Camii de bir hayatın merkezinde bulunabilecek en renkli camilerimizden olup Makedonya’daki güzelliklerden biridir.
Tetovo şehrinin en kadim bölgesinde konumlanan Pena Nehri’nin sağ yakasındaki camii ilk olarak 1438’de inşa edildiği ve caminin masraflarını, Kalkandelen’de yaşayan Mensûre ve Hurşîde isimli iki kız kardeşin karşıladığı bilinir. Dönemin ünlü mimarlarından İshak Bey’in imzasını taşıyan eser, kızların isteği üzerine geleneksel Osmanlı mimarisinden farklı olarak rengârenk desenlerle ve motiflerle bezenmiş bir sanat eseri olarak çıkar karşımıza.
Bazı araştırmalara göre Alaca Camii’nin 1495’ten kalma olduğu, bazılarına göre ise 1564 yılında inşa edildiği iddia ediliyor. Osmanlı döneminde şehirde yaşanan büyük bir yangında ciddi hasar gören Alaca Camii, 1833’te Tetovo’da bir bey olan Abdurrahman Paşa tarafından restore edilir ve iki hanım kardeşin caminin avlusundaki mezarlarını da tamir ettirir. Hayırsever Mensûre ve Hurşîde kardeşler, bugün sekizgen biçimli, üzeri açık türbelerinde yan yana yatmakta. Allah onlardan razı olsun.
Barok ve neoklasik Osmanlı mimarisini birleştiren ve tek odalı yapısı itibariyle Kabe’nin yapısını anımsatan camii, kullanılan süsleme figürleri ile İslam mimarisinde eşsiz bir yere sahiptir. Doğu, kuzey ve güney cepheleri dikey şekilde Fresco tekniği ile dört sıra halinde boyanmış ve bunlardan en dikkat çekici olanı ise Gostivar’a giden ana yola bakan güney cephesidir. İç duvarları renkli, geometrik, bitkisel süslemeler ile nakış nakış işlenerek geleneksel Türk iç mimarisini yansıtır. Yerel kaynakların aktardığına göre kalem işi süslemeler yapılırken 30 binden fazla yumurta akı kullanılmış. İnce işçiliğin had safhada olduğu zarafeti ve ihtişamı ile Alaca Camii, geçen uzun yıllara rağmen İslam’ın mihmandarlığını hâlâ en güzel ve en renkli şekilde sürdürmektedir.
