5 Madde İle Doğru Oyuncak Seçimi

Oyun, çocukların kendilerini ifade etmelerinde, duygularını açığa çıkarmalarında, ahlaki ve sosyal kuralları öğrenmelerinde kullanılan en doğal yöntemdir. Bu doğal yöntemin en önemli aracı ise oyuncaklardır. Oyun ve oyuncak ikilisi çocukların her döneminde farklı şekillerde ortaya çıkar. Kullanılan oyuncağa göre oyunun kalitesi ve yapısı değişim gösterebilir. Oyuncak, oyunun rengini değiştirebilme potansiyeline sahipken aynı zamanda çocuğun ruh dünyasında etkili bir araç olmaktadır. Kimi zaman çocuğun model aldığı bir karakter, kimi zaman en değerli dostu kimi zaman da bağ kurabildiği yegâne varlık oyuncakları olur.

Çocuğun oyuncak ile kurduğu bu bağ, karakter gelişimini de etkileyebilmektedir. Bu sebeple oyuncak seçimi üzerinde durulması elzem bir konu olarak karşımıza çıkar. Gelelim oyuncak seçiminde nelere dikkat etmemiz gerektiğine…

Kalite

Oyuncağın kalitesi sağlığı etkileyen bir durumdur. Ham maddesi mümkünse organik, doğal olanlar tercih edilmelidir. Suni malzemeden yapılan oyuncaklar yerine ahşap oyuncaklar tercih edebilirsiniz. Küçük yaşlarda çocuklar eşyalarını ağızlarına alırlar. Dayanıklı malzemeden yapılan ve kolayca temizlenebilen oyuncakları tercih edebilirsiniz.

İtidal

Her durumda dengeli yaşamı gözetmek, insan fıtratına daha uygundur. Çok fazla oyuncak, çok çeşitli oyuncaklar, sandığımızın aksine çocuk gelişiminde olumsuz etkiler doğurabilmektedir. Yapılan araştırmalar, çok oyuncağın oyun kalitesini düşürdüğünü ortaya koymaktadır. Oyuncak sayısı azaldıkça bilişsel performans artmakta ve dikkat dağınıklığı azalmaktadır. Daha az oyuncak ile çocuklar daha üretici oyunlar oynayabilmekte ve daha uzun süre oyun oynayabilmektedir. Bu sebeple yeni bir oyuncak alırken “Acaba bu oyuncak gerçekten çocuğun ihtiyacı için gerekli mi?” sorusu sorulmalıdır.

Yaş

Oyuncaklar çocuğun gelişim dönemini destekleyecek türde olmalıdır. Bulunduğu yaştaki ilgisi, becerileri dikkate alınmalıdır. Yaşından ve gelişim durumundan ileri olan oyuncaklar çocukta özgüven eksikliğine ve yetersizlik duygularına yol açarken, yaşından geride olan oyuncaklar ilgi azlığına ve sıkıcılığa yol açmaktadır.

Örneğin; 4 yaşındaki bir çocuk birçok yönden bağımsızlığını ilan etmiş demektir. Öz bakım ihtiyaçlarını karşılar ve çevresi ile rahatça iletişim kurarlar. Merdiveni kendi çıkar, kalemin nasıl tutulacağını bilir. Bu nedenle 4 yaş oyuncak seçimi için bu özellikler göz önünde bulundurulmalıdır. Geride kaldığı düşünülen gelişimleri desteklenmesini, ileride olduğu fark edilen yeteneklerinin daha fazla gelişmesini sağlayan oyuncaklara yönelmek gerekir.

Yararlılık

Oyuncaklar, çocuğun farklı yetenek alanlarına hitap edebilmektedir.

• Ev eşyasından oluşanlar, sosyalleşmelerine, paylaşım duygularını arttırmaya,
• taş, kum, kozalak benzeri doğal ürünler doğa zekasının gelişmesine,
• tırmanma, sallanma oyuncakları kas gelişimine,
• legolar, birleştirme oyuncakları ince motor becerilerini geliştirebilmekte,
• bez bebek, kukla gibi oyuncaklar ise hayal gücünü harekete geçirebilmektedir.

Oyuncak seçiminde yarar ilkesi gözetilirken, çocuğun ahlaki gelişimine olumsuz tesir edecek,  değerlerimizle çelişen, farklı inanç ve ideolojileri empoze eden oyuncaklardan uzak durulması gerekiyor. Çocuğun bakış açısını geliştirecek, manevi yönden destekleyebilecek oyuncakları tercih etmelisiniz.

Özgünlük

Hazır oyuncaklar yerine sizin ürettiğiniz oyuncaklar üzerinde emek kokusu taşır ve çocuğa görelik ilkesine daha yakındır. Çocuğunuzla güzel ve verimli vakit geçirebilmek için pahalı oyuncaklar almanız gerekmiyor. Aksine basit malzemelerle birlikte hoşça vakit geçirebileceğiniz oyuncaklar üretebilir, çocuğunuzun oyun arkadaşı olabilirsiniz.

Bir örnekle sizleri çocukluk döneminin en önemli parçası oyunlarla baş başa bırakalım.

Herkese eğlenceli oyunlar.

Bir Oyun: Sıcak Cümleler

Havaların soğuk olduğu zamanlarda, aile üyelerinin birbiri hakkında yapacağı olumlu konuşmaları duymak, herkesi biraz daha sıcak tutacaktır.

Duvara bir beyaz kağıt yapıştırıp önünde durun. Siluetiniz kağıda yansıyacak şekilde el feneriyle yüzünüzü aydınlatın. Aileden biri yansımanızı kağıda çizsin. Bunu bütün aile bireyleri için hazırlayıp kağıtları yan yana asın. Şimdi sıra sohbete geldi. Her bir silüetin sahibi için olumlu cümleler kurun. En çok hangi yönünüzü sevdiğiniz, sizi en son ne zaman çok güldürdüğü gibi konularda kuracağınız küçük ama sıcak cümleler bütün aileye iyi gelecektir. Bir aileye ait olmak ve bunu hissetmek her çocuğun ihtiyacıdır. Örnek cümleler:

• “Çok güzel resim yapıyorsun.”
• “Her zaman planlı hareket ediyorsun.”
• “Herkese nazik davranman çok güzel.”

İlgili Yazılar: 5 Yaş Çocuk Grubu İçin Eğitici Oyuncak Tavsiyeleri

Kaynaklar:

 1) Egemen A, Yılmaz Ö, Akil İ. Oyun, oyuncak ve çocuk. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2004;5:39-42

2) Aydın, Semra(2020) Oyun arkadaşım olur musun?(İstanbul, Timaş çocuk)