5 Soruda Azerbaycan’da İslam
Dünyada İslam serimizin bu yazısında durağımız, Kafkas esintileri ve danslarıyla tanıdığımız kardeş ülke Azerbaycan. Azerbaycan’daki önemli Müslüman şahsiyetler, İslam’ın ne zaman oraya ulaştığı gibi soruları yanıtlayarak, Azerbaycan’da İslam konusunu inceleyeceğiz. Nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan Azerbaycan hakkında yeni bilgiler edinmek için yazımıza başlayalım.
Azerbaycan’da Müslüman nüfus ne kadar?
Nüfusu 10 milyona yakın olan bu ülkede, insanların çoğunluğu İslam dinine mensuptur. Oran olarak nüfusun %93’ünü Müslümanlar oluştururken, %3 Hristiyanlığa, diğer %3 ise Ateizme mensuptur. İslam, Hristiyanlık ve Ateizmin dışında kalanlar yalnızca %0,5’lik bir dilimi oluşturmaktadırlar.
Azerbaycan’a İslam ne zaman ulaştı?
Tarihi boyunca farklı kültürler ve dinlerle temasta olan bu ülkede birçok din ve mezhep kendisine yaşam ortamı bulmuştur. İslamiyet’ten önce Azerbaycan’da Putperestlik, Zerdüştlük, Manilik, Hristiyanlık gibi dinler vardı. Gelelim İslamiyet’in bölgeye ulaşması ve yayılışına… Azerbaycan’ın İslam’la tanışması yolunda ilk adımlar Hz. Ömer’le atılmıştır. Ardından Sasani İmparatorluğu ve devamında Arapların bölgede hakimiyeti ele geçirişiyle devam etmiştir. Bölgede bir grup Hazar’ın Müslüman olmasıyla İslam dini resmiyet kazanmıştır. Farklı inançların arasında göze çarpan ve bölgede bir grubun da kabul etmiş olduğu İslamiyet, diğer bölge sakinlerinin de ilgisini çekmiştir. Bunun sonucunda İslam dini, kısa sürede bölgeyi hakimiyeti altına almıştır. Halkın çoğunluğunun kabul ettiği bir din haline gelmiştir.
Azerbaycan’daki meşhur camiler hangileridir?
Camileri açısından oldukça zengin bir dokuya sahip olan Azerbaycan’ın birkaç önemli camisinden bahsedelim. Camilere tarihi eser niteliğinde bir camiyle başlayabiliriz. Bu camimiz, 13. yüzyılda bir dönem bölgede yaşamış bir devlet olan Şirvanşahlar tarafından inşa edilmiştir. 2. Ferruhzad’ın emriyle yapılan Bibi-Heybet Camii, 1930 yılında yıkılmış. Ancak 1990’da birebir kopyasıyla yeniden inşa edilmiştir.
Cuma Camisi olarak da anılan Şah Abbas Camisi ise Azerbaycan’ın diğer bir önemli camisidir. Adını onu inşa ettiren kişiden almıştır. Yapımına 16. yüzyılın sonlarında başlanmış ve 17. yüzyılın sonlarına doğru tamamlanmıştır. Son olarak Quba şehrinden Cuma Camisi’ni ele alabiliriz. 1802 yılında inşası tamamlanmış. Caminin kubbesindeki işlemeler 1950 yılında ıkSovyetlerden Leningradlı bir kadın sanatçı tarafından yapılmıştır. “Bakü Fatihi” olarak anılan Nuri Paşa’nın da bir cuma namazını bu camide eda ettiği kayıtlara not düşülmüştür.
Azerbaycan’da İslam adına önemli çalışmalar yapan şahsiyetler kimlerdir?
Akaid alanında tarihte önemli çalışmalar yapmış olan isimleri, Muhammed Kamil Ahmed, Resul Ceferiya, Semih Duğaymen, Muhammed Sabri Osman olarak sıralayabiliriz. Bu isimler kendi eserlerini Mutezile, Şia, felsefe, metafizik alanında vermişler. Aynı zamanda Cüveyni, İbn Bacce, Gazali gibi isimleri de telif etmişlerdir. Mirze Muhammed Ahundzade isimli bir alim ise “Akaidul Muslimin” isimli eseriyle bu alana katkıda bulunmuştur. Yakın tarihteki isimlere gelecek olursak öncelikle şunu söylememiz gerekir. Bağımsızlığını kazanmış olan Azerbaycan’ın milli manevi mirasını araştırma sürecinde dini konulara olan ilgi artmıştır. Üniversitelerde Din ve İçtimai Fikir Tarihi Bölümü kurulmuştur. Bu süreç içinde Memmedov, Mürselov ve Hesenova önemli kitaplar yayımlayarak katkıda bulunmuşlardır.
Azerbaycan’daki Müslümanların sıkıntıları nelerdir?
Günümüzde vatandaşlarının dini yaşantılarını özgürce ve güvende sürdürebildikleri bu ülkede İslamiyet ve Müslümanlar adına bir sıkıntıyla karşılaşmıyoruz. Ancak tarihte Sovyet rejimi baskısıyla gelen pek çok sıkıntı, dayatma, baskı ve yaptırımla karşılaşılmıştır. Azerbaycan’ın bağımsızlığını kazandığı yıllardan itibaren rahat ortam bir oluşturulmaya çalışılmış. Ve bu ortam korunmaya devam etmektedir.
Diğer Ülkeler İçin Tıklayınız!
